Economische en monetaire unie in Europa

De Economische en Monetaire Unie (EMU) is het sluitstuk van de financieel-economische integratie in de Europese Unie (EU). Het monetaire beleid is gecentraliseerd en het budgettaire beleid van de verschillende aangesloten lidstaten zal op elkaar afgestemd. Nieuw is het tot stand komen van de monetaire unie niet, al eerder werden er monetaire unies afgesloten. Speciaal is de EMU echter wel om twee redenen. Allereerst vanwege het feit dat ze zo groot is: een markt van ruim 370 miljoen mensen met een totaal inkomen dat ongeveer zo hoog is als de Verenigde Staten van Amerika. Ten tweede was de invoer van nieuwe munten tot nu toe een expressie van een nieuwe staatkundige identiteit en een bekroning van een vergevorderd proces van integratie. Hoe anders is het met de euro, die immers vooruitloopt op de politieke eenwording.

Economische Unie?

Een Economische Unie is de meest verregaande vorm van economische integratie, waarbij naast de vorming van een interne markt ook het economisch beleid van de deelnemende landen in hoge mate op elkaar worden afgestemd en deels overgeheveld worden naar supranationaal niveau. Hoewel de interne markt al in 1993 van start is gegaan, zijn op een aantal terreinen nog niet alle belemmeringen opgeheven, vooral op het gebied van personenverkeer. De interne markt is daarom geen eindstation, maar een mijlpaal in het totale proces met het uiteindelijke doel vrijhandel. De afstemming van het economisch beleid staat nog in de kinderschoenen. Alleen ten aanzien van de overheidsfinanciën zullen na de vorming van de EMU bevoegdheden worden overgedragen naar het supranationale niveau, om een zekere mate van budgetdiscipline te waarborgen.

Monetaire Unie?

Een Monetaire Unie is de meest verregaande vorm van monetaire integratie. De deelnemende landen komen daarbij onderling absoluut vaste wisselkoersen overeen. Theoretisch voor de vorming van een muntunie vervanging van de nationale valuta door de vervanging van een gemeenschappelijke munt niet per se noodzakelijk. De uiteindelijke keuze van één munt boven vaste wisselkoersen wordt door de volgende redenen gerechtvaardigd:
Eén valuta geeft de monetaire unie maximale geloofwaardigheid. Als de verschillende valuta alleen maar aan elkaar gekoppeld zouden worden, zou er zelfs bij sterke garanties van alle centrale banken een verschil kunnen bestaan in rentepercentages op leningen met een looptijd van vijftien of twintig jaar, als de markt onzeker zou blijven over de vraag of de unie duurzaam is. Zolang de nationale valuta blijven bestaan zou het voor een land immers vrij gemakkelijk zijn om uit de EMU te stappen.
Een tweede argument om een gemeenschappelijke munt te nemen in plaats van vaste wisselkoersen is dat de kosten van het omwisselen van de ene in de andere valuta volledig verdwijnen.
Een derde voordeel is dat sommige financiële markten met één valuta in elkaar opgaan. Dit maakt hen voor zowel aanbieders als vragers betrouwbaarder.

Gemeenschappelijke munteenheid

De EU lidstaten hebben uiteindelijk gekozen voor de invoering van een gemeenschappelijke munteenheid, de euro om het toekomstige monetaire beleid veilig te stellen en economische schokken gezamenlijk kan opvangen. De belangrijkste conclusie voor de invoering van de euro en het starten van de EMU is dat een verenigd Europese Economische en Monetaire Unie in vergelijking met slecht gecoördineerde reacties van nationale overheden de kosten van economische schokken van buitenaf (zoals olieprijsstijgingen), lager kan houden. 'De oude man' genoemd zoals Europa door de Verenigde Staten wordt genoemd, krijgt daarmee weer een stok.