Een basisinkomen voor iedereen

Het basisinkomen voor iedereen wordt door sommigen gezien als een utopie, maar is dit inderdaad zo? De gedachte krijgt wereldwijd steeds meer aanhangers. Voorbeelden hiervan zijn het Zwitsers referendum (2013) en het burgerinitiatief wat in 2013 gestart werd om een basisinkomen voor iedereen in Europa te bepleiten (285.000 handtekeningen). Uiteindelijk is het basisinkomen in Zwitserland niet doorgegaan. Welk land zal als eerste wel voor een basisinkomen zorgen.

Onderzoek naar de gevolgen van een basisinkomen

Dauphin is een klein plaatsje in Canada. Hier werd in de jaren zeventig een experiment gedaan. Iedere inwoner van dit plaatsje had recht op een basiskomen. Vier jaar lang hebben ze dit gekregen totdat de crisis en de verkiezingen roet in het eten gooiden. Het experiment werd stopgezet en de onderzoeksgegevens werden opgeslagen en nooit geanalyseerd. Totdat in 2009 een professor van de universiteit van Manitoba (Evelyn Forget) toestemming kreeg om de onderzoekgegevens te analyseren en zij kwam tot een paar opmerkelijke ontdekkingen.

In Dauphin gingen mensen niet veel minder werken door het gratis basisinkomen. Het kwam er op neer dat ze in plaats van vijf dagen in de week sneller vier dagen in de week gingen werken. Moeders bleven langer thuis bij hun pasgeboren kinderen en tieners namen minder vaak een bijbaantje waardoor er meer tieners afstudeerden. Het meest in het oog springende gevolg van het basisinkomen was de toegenomen levensvreugde en de afname van het beroep op de medische zorg. Er gebeurde minder ongelukken en de bevolking van Dauphin had minder last van psychische klachten.

Er zijn meer kleinschalige onderzoeken geweest naar de gevolgen van een basisinkomen. Zo was er in 2009 een experiment in Londen. Hier kregen 13 daklozen een basisinkomen van 3000 pond en tot verwondering van de hulpverleners werd dit geld niet omgezet in alcohol of drugs, maar gingen de daklozen hier verstandig mee om. Na één jaar hadden 11 van de 13 daklozen een woning. Ze hadden weer contact met hun familie, kickten af en volgde cursussen.
Ook in Kenia, Namibië, Malawi, India, Mexico en Brazilië zijn soortgelijke experimenten gedaan. Allemaal met dezelfde uitkomst. Een gegarandeerd inkomen maakt mensen niet lui, maar helpt ze hun dromen te verwezenlijken.

Waarom pleiten voor een basisinkomen?

Onze economie verandert. Steeds meer (laag geschoolde) banen verdwijnen door de automatisering, dit wordt ook wel technologische werkeloosheid genoemd. De werkeloosheid onder laag opgeleide jongeren is hoog en zal alleen maar hoger worden. Het gevolg hiervan is dat deze jongeren zich steeds vaker door gebrek aan geld en verveling wenden tot de criminaliteit. Dit de reden dat Marshall Brain en Martin Ford in hun boek “The Lights in the Tunnel: Automation, Accelerating Technology and the Economy of the Future” pleiten voor een basisinkomen.

Vooral in de zorg verdwijnen betaalde banen en deze worden opgevuld door vrijwilligers, dit in het kader van de participatiemaatschappij. Bovendien is dankzij de vergrijzing de zorg te duur geworden en kan dit niet meer allemaal opgevangen worden door betaalde krachten. Toch is het voor alle partijen zuur dat een goed opgeleide betaalde kracht in de WW beland en de hulp wordt verstrekt door een onbetaalde vrijwilliger met goede bedoelingen.
De terugtredende overheid wil meer zelfredzaamheid voor de burger. In onze ingewikkelde maatschappij gaan minder begaafde mensen buiten de boot vallen, wanneer de samenleving niet minder complex wordt. Dit betekent dus dat de maatschappij duidelijker en transparanter moet worden om iedereen binnen boord te houden. Dit is voor onder andere columnist Robin Fransman een reden om te pleiten voor een basisinkomen.

De hoogte van een basisinkomen

De ideeën over de hoogte van een basisinkomen lopen nogal uiteen. Het lijkt een logische gedachte dat een basisinkomen zo hoog moet zijn dat je er net van kan leven en dat alle andere inkomensvormen, subsidies en toeslagen kunnen verdwijnen. Alleen op die manier versimpel je het systeem en is het niet meer nodig om extra controles uit te voeren. Alleen is het dan de vraag waar dat geld vandaan moet komen. Het systeem wat nu bestaat omtrent uitkeringen en controle komt te verdwijnen en de lonen dalen, dus ook die van de ambtenarij en de semiambtenaren. Gaat dit genoeg zijn om zo’n basisinkomen te bekostigen? Waarschijnlijk niet, want door de lagere lonen, komt er ook minder belasting binnen.

In Zwitserland wil men iedere burger een jaarlijks inkomen van 30.000 Zwitserse Frank (€ 24 900) garanderen. Let wel, dit is nog geen beleid, maar de Zwitserse bevolking heeft genoeg handtekeningen verzameld om een bindend referendum af te dwingen. Dit referendum zal voor 2017 moeten plaatsvinden. In 2016 heeft her referendum plaatsgevonden en uiteindelijk is het basisinkomen er in Zwitserland niet gekomen.

Er kleven nog heel wat financiële bezwaren aan het invoeren van een basisinkomen.