Precarioheffing door gemeenten via de energienota

Tientallen gemeenten voerden in 2016 nog snel precariobelasting op het stroomnet onder hun grond in. Ze halen op die manier miljoenen euro's op die hun inwoners via hun energienota gaan betalen. Precariorechten houden op geen enkele wijze verband met door de gemeente geleverde diensten. Het is dan ook een onterechte heffing. Dat was althans de mening van netbeheerder Alliander zoals verwoord in een publicatie van het Algemeen Dagblad in december 2016. Netwerkbeheerders zijn niet gecharmeerd van precarioheffingen en verzochten de Tweede Kamer om de precariobelasting nog vóór de verkiezingen in maart 2017 af te schaffen. Een wetsvoorstel daartoe had het Kabinet immers al gereed liggen. Voor de gemeenten was het zeer lucratief om de precariobelasting nog snel in te voeren. De wet kent namelijk een overgangstermijn van niet minder dan 10 jaar. Als gemeenten kan je de heffing dus nog tot en met 2027 in rekening brengen.

Inhoud

• Wat is percarioheffing?
• Waarom is precarioheffing op het stroomnet noodzakelijk?
• Precarioheffing op bekabeling van nutsbedrijven
• Precariobelasting snelst stijgende gemeentelijke belasting
• Via omslagstelsel betalen burgers mee aan precario andere gemeenten
• Gemeentelijke belasting betalen via de energienota
• Kabinet wil afschaffing precario met overgangsperiode van 10 jaar

Wat is percarioheffing?

Onder de benaming precarioheffing, precariobelasting of precariorechten kunnen Nederlandse gemeenten belasting heffen voor het gebruik van gemeentegrond of de ruimte erboven. Daarbij kan men denken aan winkelkraampjes, zonneschermen en terrassen van horecazaken. Maar ook luifels, zonneschermen en uithangborden vallen eronder. En niet te vergeten leidingen, stroomkabels, buizen en funderingen die in gemeentegrond worden aangebracht.

Precario, een begrip uit de vroege Middeleeuwen

Het precarium was in de vroege Middeleeuwen een frequent voorkomende pachtvorm, die terug gaat naar de tijden van het oude Rome. Het woord is afgeleid van de Latijnse benaming precarium (leengoed). Het land werd door een grondbezitter uitgeleend aan een landbouwer voor het leven of voor meerdere (maximaal drie) generaties. Vaak was men niet alleen gehouden om voor de toevertrouwde grond in geld of natura te betalen, maar was men ook verplicht arbeid of krijgsdienst te verrichten voor de feodale heren.

Waarom is precarioheffing op het stroomnet noodzakelijk?

Naar het oordeel van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) kost de aanleg van stroomnetten gemeenten geld. Ter illustratie: graafwerkzaamheden vereisen het nemen van verkeersmaatregelen. Men acht het niet meer dan redelijk dat daarvoor betaald wordt in de vorm van precariorechten. Dat graafwerkzaamheden de gemeenten geld kosten, werd overigens ontkend door netbeheerder Alliander. Alle kosten voor graafwerkzaamheden komen voor eigen rekening en men dient hiermee al akkoord te gaan in de vergunningaanvraag, zo heet het.

Precarioheffing op bekabeling van nutsbedrijven

Veel gemeenten, waaronder Alkmaar en Wageningen, gingen dus in 2017 voor het eerst precariorechten op het stroomnet heffen. Die gemeentelijke precarioheffing keerde voor de burger terug op hun energienota. De netwerkbeheerders rekenen het door in hun transporttarieven. Daar kunnen per huishouden meerdere tientjes mee gemoeid zijn. De heffing dienen de netwerkbeheerders vervolgens af te dragen aan de gemeentekas. Eind 2017 hief ruim 35% van alle gemeenten in Nederland belasting op het stroomnet. Koplopers zijn de gemeenten Den Haag en Rotterdam die op die manier zo’n slordige 20 miljoen euro bij hun burgers in rekening brengen.

Precariobelasting snelst stijgende gemeentelijke belasting

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bracht begin 2016 de opbrengst van gemeentelijke heffingen in beeld. Daaruit bleek dat precariobelasting in 2015 de snelst stijgende gemeentelijke belasting was. Voor 2016 voorzag men een nóg hogere stijging.

Via omslagstelsel betalen burgers mee aan precario andere gemeenten

Feit is trouwens dat burgers sowieso de dupe kunnen zijn, ook al rekent hun gemeente zelf geen precarioheffing. De beheerders van het stroomnet slaan de precarioheffing om over al hun klanten. Dat voelt bij veel burgers nog eens extra oneerlijk aan. Inwoners van gemeenten die geen precarioheffing rekenen, betalen mee aan de belasting die andere gemeenten in hun regio opleggen. Voor een aantal gemeenten was die onrechtvaardigheid het voornaamste argument om de heffing zelf ook maar in te voeren. Het is immers frustrerend dat hun inwoners opdraaien voor de belastinginkomsten van andere gemeenten terwijl men er zelf geen profijt van heeft. En kijken burgers vervolgens boos naar hun netbeheerder, dan stelt die dat hij er ook weinig aan kan doen.

Gemeentelijke belasting betalen via de energienota

Niet alleen netbeheerders hebben moeite met precarioheffing op het stroomnet. Het COELO, een Gronings instituut dat onderzoek verricht naar gemeentelijke financiën, uitte ook haar misnoegen over deze wijze van belasting heffen. Aangezien de burger die uiteindelijk via de energienota betaalt, is de precarioheffing een onzichtbare belasting. Dat getuigt volgens het onderzoeksbureau van weinig transparantie, iets wat van overheden toch verwacht mag worden.

Kabinet wil afschaffing precario met overgangsperiode van 10 jaar

Het kabinet wil af van de precariobelasting. Een wetsvoorstel daartoe lag eind 2016 al gereed en moest alleen nog door beide Kamers worden geaccordeerd. Beheerders van stroomnetwerken en grootgebruikers evenwel, beklagen zich erover dat het kabinet de gemeenten voor de afschaffing te veel tijd geeft. De overgangsperiode van 10 jaar is volgens hen veel te ruim bemeten. In het bestuursrecht is het gebruikelijk om overgangsmaatregelen te stellen van 3 tot 5 jaar. Volgens de netbeheerders kan nu gemakkelijk het idee postvatten dat gemeenten de precarioheffing als melkkoe gebruiken voor gemeentelijke inkomsten. "Wij vinden de precario een onjuiste belasting, die in geen enkele relatie tot door ons verleende diensten staat," zo stelt een woordvoerder van netbeheerder Alliander.