De euro en zijn voorgangers

De euro valt allang niet meer uit onze economie weg te denken. Al sinds het jaar 2002 is dit ons wettige betaalmiddel. Waar betaalden wij eigenlijk mee voordat de euro kwam? Dat is natuurlijk de gulden. Vooral in het begin wilden de mensen graag de gulden terug. Het was inderdaad erg wennen, maar dat gold natuurlijk niet alleen voor Nederland. Ook andere landen moesten erg aan de euro wennen. Hoe zat het ook alweer? Wat voor betaalmiddel hadden de andere landen voordat zij op de euro overgingen?

Inhoud

• Het systeem van Bretton Woods
• Vaste wisselkoersen
• Totstandkoming van de euro
• Invoering euro in 2002 een feit
• Ezelsbruggetje
• Nieuwe lidstaten erbij
• Overzicht 27 lidstaten EU in 2020
• Kandidaat lidstaten (2020)
• Lidstaten met euro in 2020
• Euro geen wettig betaalmiddel: toch met euro betalen
• Coupures euro
• Welke valuta hadden de landen eerst
• Een aantal landen nader toegelicht
• België
• Duitsland
• Frankrijk
• Italië
• Nederland
• Oostenrijk
• Waarde euro verandert steeds

Het systeem van Bretton Woods

In 1944 werd er in Bretton Woods in het Amerikaanse New Hampshire, een financieel-economisch akkoord tussen 44 landen getekend. Hierbij werd de waarde van alle nationale valuta gekoppeld aan die van de dollar en de dollar werd aan het goud gekoppeld (hierbij werd gebruik gemaakt van een vaste pariteit, namelijk 35 dollar per troy ounce (dat is ca. 31 gram)). Hierdoor ontstond een stelsel van vaste wisselkoersen. De dollar werd 's werelds belangrijkste munt. Nadat het systeem twintig jaar goed heeft gewerkt, kwam de stabiliteit van de dollar in gevaar. Dit kwam onder andere door de Vietnamoorlog en door de vele naoorlogse leningen. Toen werd er weer een stelsel van zwevende wisselkoersen ingevoerd.

Vaste wisselkoersen

Na die tijd (1944-1964) zijn er nog twee pogingen ondernomen om een Europees monetair systeem met vaste wisselkoersen op te bouwen.
Dit waren:

• Plan-Werner en de monetaire slang in de jaren 70
• Het Europees Monetair Stelsel (EMS) in 1979

Beide stelsels hielden uiteindelijk geen stand. In 1992 werd besloten om uiteindelijk de euro in te voeren. Door een gebrek aan geloofwaardigheid viel het EMS in 1993 definitief uiteen.

Totstandkoming van de euro

In 1992 werd in Maastricht tijdens het Verdrag van Maastricht besloten om de euro in te voeren. De waarde van 1 euro zou gelijk zijn aan 1 ECU (European Currency Unit oftewel 'Europese rekeneenheid'). Later bleek deze naam toch niet zo'n goedgekozen naam te zijn. Op 12 december 1996 werd het valutateken voor de euro door de Europese Commissie gepresenteerd. Het valutateken is € en het is geïnspireerd op de Griekse letter epsilon en verwijst tevens naar de eerste letter van het woord Europa. De officiële ISO-code van de munteenheid is EUR. Ondanks dat de euro nog niet in omloop was, werd besloten om vanaf 4 januari 1999 de koersen van aandelen, obligaties en opties aan de beurs in euro's weer te geven. Op het laatste moment wordt de naam ECU veranderd in euro. Dit komt doordat de naam ECU in Duitsland "verkeerd" uitgesproken zou worden ("ekoè") en uit opiniepeilingen bleek dat veel Duitsers dat een belachelijk klinkende naam vonden.

Door de komst van de euro is internationaal gezien het geldverkeer binnen de EU vereenvoudigd. Vroeger werd er met minstens tien verschillende valutawaarden gerekend, nu kan het met één. Hierdoor heeft de Amerikaanse dollar wereldwijd aan invloed verloren.

Invoering euro in 2002 een feit

Op 1 januari 2002 werd de euro door 12 lidstaten van de EU ingevoerd. Ook werd op die dag de euro in Monaco, San Marino en Vaticaanstad ingevoerd. Op deze dag vond de grootste monetaire omwisselingoperatie aller tijden plaats. Vanaf dat moment wordt de euro de munteenheid van de Europese Economische en Monetaire Unie.

Ezelsbruggetje

Er werd een handig ezelsbruggetje bedacht om de twaalf landen te onthouden. Namelijk: Ding Flof Bips. Dit zijn de beginletters van de 12 eerste eurolanden. Op 7 januari 2011 werd het ezelsbruggetje: Sms ff bondige clips. Dit waren de beginletters van 17 landen, maar ook dat ezelsbruggetje klopt anno 2020 niet meer.

Nieuwe lidstaten erbij

Op 1 mei 2004 traden 10 nieuwe landen toe tot de EU. In 2007 volgden Bulgarije en Roemenië en op 1 juli 2013 volgde Kroatië. Uiteindelijk is het de bedoeling dat deze nieuwe lidstaten ook overgaan op de euro. Dit kan echter pas als ze aan de monetaire eisen voldoen. Het is niet bekend wanneer Tsjechië, Kroatië, Bulgarije en Roemenië de euro gaan invoeren. Tot 31 januari 2020 vielen 28 landen onder de EU. Vanaf 1 februari 2020 werd dit aantal 27, omdat Groot-Brittanië door de Brexit uit de EU is gestapt. Van de 27 landen hebben 19 landen de euro als wettig betaalmiddel.

Overzicht 27 lidstaten EU in 2020

• België (toegetreden op 01-01-1958)
• Bulgarije (toegetreden op 01-01-2007)
• Cyprus (toegetreden op 01-05-2004)
• Denemarken (toegetreden op 01-01-1973)
• Duitsland (toegetreden op 01-01-1958)
• Estland (toegetreden op 01-05-2004)
• Finland (toegetreden op 01-01-1985)
• Frankrijk (toegetreden op 01-01-1958)
• Griekenland (toegetreden op 01-01-1981)
• Hongarije (toegetreden op 01-05-2004)
• Ierland (toegetreden op 01-01-1973)
• Italië (toegetreden op 01-01-1958)
• Kroatië (toegetreden op 01-07-2013)
• Letland (toegetreden op 01-05-2004)
• Litouwen (toegetreden op 01-05-2004)
• Luxemburg (toegetreden op 01-01-1958)
• Malta (toegetreden op 01-05-2004)
• Nederland (toegetreden op 01-01-1958)
• Oostenrijk (toegetreden op 01-01-1985)
• Polen (toegetreden op 01-05-2004)
• Portugal (toegetreden op 01-01-1986)
• Roemenië(toegetreden op 01-01-2007)
• Slovenië (toegetreden op 01-05-2004)
• Slowakije (toegetreden op 01-05-2004)
• Spanje (toegetreden op 01-01-1986)
• Tsjechië (toegetreden op 01-05-2004)
• Zweden (toegetreden op 01-01-1985)

Kandidaat lidstaten (2020)

Naast de al tot de EU behorende lidstaten zijn er ook een aantal landen die graag tot de Europese Unie willen toetreden. Dit zijn:

• Albanië
• IJsland
• Montenegro
• Noord-Macedonië
• Servië
• Turkije

Lidstaten met euro in 2020

In 2020 hebben 19 landen de euro als betaalmiddel ingevoerd. In 2002 hadden onderstaande landen de euro al ingevoerd:

• België
• Duitsland
• Finland
• Frankrijk
• Griekenland
• Ierland
• Italië
• Luxemburg
• Nederland
• Oostenrijk
• Portugal
• Spanje

Later kwamen er stapsgewijs nog een aantal landen bij:

• 1 januari 2007 Slovenië
• 1 januari 2008 Cyprus en Malta
• 1 januari 2009 Slowakije
• 1 januari 2011 Estland
• 1 januari 2014 Letland
• 1 januari 2015 Litouwen

De Franse overzeese departementen Guadeloupe, Martinique, Mayotte, Frans-Guyana en Réunion en de Franse eilanden Saint Martin, Saint-Pierre en Miquelon, de Azoren en Madeira (Portugese regio's) en de Canarische Eilanden en de in Afrika gelegen Spaanse exclaves Ceuta en Melilla (Spaanse regio) hebben de euro ingevoerd.

Euro geen wettig betaalmiddel: toch met euro betalen

Ondanks dat onderstaande landen niet tot de EU behoren (anno 2020) kun je in winkels toch met de euro betalen:

• Bosnië-Herzegovina
• Turkije
• Turkse Republiek Noord-Cyprus
• Hongarije
• Kroatië (zeer beperkt mogelijk)
• Zwitserland
• Noord-Ierland
• in een aantal toeristische trekpleisters in Engeland en Wales
• Tsjechië (zeer beperkt mogelijk)
• ook in enkele Zweedse gemeenten langs de grens met Finland wordt de euro geaccepteerd

Coupures euro

De euro bestaat uit 15 coupures, namelijk 8 euromunten en 7 eurobankbiljetten. De munten hebben een nationale en Europese zijde. Er zijn geen verschillen tussen de biljetten in de eurolanden.

Welke valuta hadden de landen eerst

Een aantal landen nader toegelicht

België

De Belgische frank werd in 1832 voor het eerst ingevoerd en heeft in totaal 170 jaar bestaan. Er kon in zowel België als in Luxemburg met deze valuta worden betaald.

• Het valutateken werd aangeduid met: Bfr., Bf., Fr., f.
• De ISO-code was: BEF
• De wisselkoers betrof: 1 EUR = 40,3399 BEF
• Er waren munten van: 20 centiem, 25 centiem, 50 centiem, 1 frank, 5 frank, 10 frank, 20 frank en 50 frank
• De bankbiljetten bestonden voor het invoeren van de euro uit: 20, 50 , 100, 500, 1.000, 5.000 en 10.000 frank

Duitsland

De Deutsche Mark werd in 1948 de officiële geldeenheid. Daarvoor was de bijna waardeloze Reichsmark de gemeenschappelijke valuta. Dit gold voor zowel de Westerse zones als voor de Sovjetische zone van Duitsland.

• Het valutateken werd aangeduid met: DM of DEM
• De ISO-code was: DEM
• De wisselkoers betrof: 1 EUR = 1,95583 DM
• Er waren munten van: 1 pfennig, 2 pfennig, 5 pfennig, 10 pfennig en 50 pfennig
• De bankbiljetten bestonden uit: DM 5, DM 10, DM 20, DM 50, DM 100, DM 200, DM 500 en DM 1000

Frankrijk

De Franse Frank werd in 1795 ingevoerd. Daarvoor was het Franse pond het betaalmiddel. Dat was al sinds de middeleeuwen in gebruik. Ook in Andorra en Monaco werd met de Franse Frank betaald.

• Het valutateken werd aangeduid met: ₣, F of FF
• De ISO-code was: FRF
• De wisselkoers betrof: 1 EUR = 6,55957 FRF
• Er waren munten van: 1 centime, 5 centimes, 10 centimes, 20 centimes, ½ frank, 1 frank, 2 frank, 5 frank, 10 frank en 20 frank
• De bankbiljetten bestonden uit: 20 frank, 50 frank, 100 frank, 200 frank en 500 frank

Italië

In Italië werd betaald met de Italiaanse lire. De naam is afgeleid van libra wat pond betekent. Het was de oude munteenheid van de Italiaanse Republiek en bestond sinds 1861. Ook in San Marino en Vaticaanstad werd met de Italiaanse lire betaald.

• Het valutateken werd aangeduid met: ₤, £ of L
• De ISO-code was: ITL
• De wisselkoers betrof: 1 EUR = 1936,27 ITL
• Er waren munten van: 5 lire, 10 lire, 50 lire, 100 lire, 200 lire, 500 lire en 1000 lire
• De bankbiljetten bestonden uit: 1.000 lire, 2.000 lire, 5.000 lire, 10.000 lire, 50.000 lire, 100.000 lire en 500.000 lire

Nederland

Vanaf de middeleeuwen tot 2002 was de Nederlandse gulden ons wettelijk betaalmiddel. Het werd ook wel florijn genoemd.
Het muntgeld kon tot 1 januari 2007 worden ingeleverd bij de banken. De bankbiljetten in guldens kunnen nog tot 1 januari 2032 ingewisseld worden bij De Nederlandsche Bank.

• Het valutateken werd aangeduid met: ƒ of fl
• De ISO-code was: NLG
• De wisselkoers betrof: EUR 1 = NLG 2,20371
• Er waren munten van: 5 cent (stuiver), 10 cent (dubbeltje), 25 cent (kwartje), 1 gulden (piek/pegel), 2 ½ gulden (rijksdaalder/knaak) en 5 gulden (vijfje)
• De bankbiljetten bestonden uit: 10 gulden (joetje), 25 gulden (geeltje), 50 gulden (zonnebloem), 100 gulden (snip, bankje, meier), 250 gulden (vuurtoren) en 1000 gulden (rug)

Oostenrijk

In 1924 werd de Schilling het wettige betaalmiddel van Oostenrijk. Daarvoor was de Oostenrijkse Kroon het betaalmiddel.
Gedurende 1938 tot 30 november 1945 werd de schilling in Oostenrijk afgeschaft. Vanaf 30 november 1945 werd de Schilling weer de Oostenrijkse munt.

• Het valutateken werd aangeduid met: S
• De ISO-code was: ATS
• De wisselkoers betrof: 1 EUR = 13,7603 schilling
• Er waren munten van:1 groschen, 2 groschen, 5 groschen, 10 groschen, 50 groschen, 1 schilling, 5 schilling, 10 schilling, 20 schilling en 50 schilling
• De bankbiljetten bestonden uit: 20 schilling, 50 schilling, 100 schilling, 500 schilling, 1000 schilling en 5000 schilling

Waarde euro verandert steeds

De waarde van de euro is constant in beweging. Nadat de Europese Centrale Bank op 22 januari 2015 heeft aangekondigd om 1.140 miljard euro in de economie te investeren, is de waarde van de euro nog meer gezakt.

• Op 1 februari 2015 bedroeg de waarde van de euro 1,1180 dollar. Dat was op dat moment het laagste niveau in twaalf jaar.
• De daling is sinds april 2014 ingezet. Op 3 februari 2015 begon de waarde van de euro ineens weer te stijgen.
• In 2018 bedroeg de waarde van de euro 1,25 dollar, maar daalde al snel weer naar 1,10 ( in januari 2020 was de euro 1,1085 dollar).
• Op 11 januari 2002, net na de invoering van de euro, bedroeg de waarde van de euro 0,892 dollar.
• Op 21 juli 2008 was dat maar liefst 1,586 dollar. Dat was de hoogste waarde die tot nu toe (anno 2020) is gemeten.