Alternatieve valuta en virtuele munten

Steeds vaker hoor je over alternatieve valuta en virtuele munten zoals bitcoin en Noppes. Initiatieven die zijn bedacht om onderling diensten uit te wisselen en goederen te kopen en te verkopen. De grondlegger van dit gedachtegoed is Silvio Gesell. Welke steden zijn er onder andere met zijn ideeën aan de slag gegaan en wat zijn de voordelen van alternatieve valuta en virtuele munten?

Silvio Gesell

Silvio Gesell (1862-1930), een Duits-Argentijnse libertaire, monetaire econoom en sociaal hervormer, stelde dat een gelijkmatige omloopsnelheid van geld een belangrijke voorwaarde is voor een crisisvrije economie. Geld moet vooral een functie hebben als ruilmiddel, niet als spaarmiddel. Om mensen aan te moedigen om geld te besteden of om het gratis uit te lenen, moet geld moet bevrijd worden van de rentedragende, maatschappelijke kosten. Hij bedacht hiervoor papiergeld met coupons met vervaldata.
De stad Wörgl in Oostenrijk ging als eerste aan de slag met de ideeën van Silvio Gesell.

Freigeld in de Oostenrijkse stad Wörgl

In de 1932 werd Freigeld (vrijgeld, waardebonnen om het personeel uit te betalen) geïntroduceerd in de Oostenrijkse stad Wörgl. Het was crisis. De stad kon geen geld meer lenen door hyperinflatie. Door Freigeld trok de lokale bedrijvigheid weer aan en liep de werkloosheid terug. Andere steden wilden ook alternatieve valuta introduceren, maar in 1933 werden dit soort projecten verboden middels een proces aangespannen door de Oostenrijkse centrale bank (aantasting monopolie van de bankbiljettenemissie). In de gemeente Wörgl is nog een viaduct met het opschrift ‘mit Freigeld erbaut’.

Lignières in Frankrijk

In de tweede helft van de jaren vijftig werd ook hier vrijgeld geïntroduceerd en ook hier bloeide de middenstand op en liep de werkloosheid terug. Het liep zo goed dat de Franse regering vreesde dat andere gemeentes het initiatief zouden overnemen en ook hier werd het vrijgeld verboden.

De Zwitserse WIR

In 1934 ontstond de Zwitserse WIR. Eén WIR komt overeen met één Zwitserse Frank. Het is een alternatieve munt voor bedrijven die op deze manier onderling handel kunnen drijven. De WIR bestaat nog steeds en er zijn ongeveer 77.000 ondernemers bij aangesloten.

LETS (Local Exchange and Trading System)

Over de hele wereld zijn inmiddels verschillende LETS-systemen te vinden waarin deelnemers onderling diensten en producten kunnen kopen en verkopen tegen een bepaalde hoeveelheid Lets. Lets zijn gemeenschappelijke alternatieve valuta die een belangrijke rol kunnen spelen om bepaalde ontwikkelingen in een regio te stimuleren. Daarna kan het een stukje extra koopkracht betekenen voor mensen die in het dagelijkse leven minder geld (lees euro’s) te besteden hebben. Door diensten en producten (tweedehands spullen of zelfgemaakte spullen) aan te bieden tegen virtuele munten kunnen zij op hun beurt met de verdiende eenheden zelf producten en diensten binnen het systeem aanschaffen.

Noppes in Amsterdam

Noppes (een Amsterdams LETS-systeem) is het grootste LETS-systeem in de wereld geweest met 1600 leden. Het nadeel van Noppes was dat de waarde van één Noppes gekoppeld was aan de waarde van één gulden (en later één euro). Hierdoor werden bepaalde diensten net als in het dagelijkse leven gewaardeerd en werd er niet gekeken naar de tijd die een bepaalde dienst in beslag nam. Zo verdiende een tuinarchitect vele malen meer per uur dan iemand die de hond voor iemand uitliet. Op deze manier werden de rijken ook met Noppes alleen maar rijker. Dit was één van de redenen dat de oprichten Rob van Hilten na vijf jaar stopte met zijn werk bij Noppes.

Qoin

Samen met Edgar Kampers bleef Rob van Hilten wel bezig om het concept te verbeteren. Dit resulteerde in de oprichten van het bedrijf Qoin dat inmiddels over de hele wereld helpt met het opzetten van gemeenschappelijke munten en handelsnetwerken voor professionals, bedrijven en organisaties (bartering). Zij zijn niet tegen geld maar vinden het belangrijk dat er ook gemeenschappelijke munten zijn die ontwikkelingen kunnen stimuleren die waardevol voor een bepaalde regio zijn. Zo heeft Qoin samen met stadsdeel Amsterdam Oost en verschillende woningcorporaties de makkie geïntroduceerd. Eén makkie staat voor één uur werk, maar geeft ook twee euro korting op boodschappen bij de lokale Albert Heijn.

De bitcoin

De bitcoin is een digitale munt die wereldwijd kan worden gebruikt. De bitcoin kan gebruikt worden binnen het netwerk van mensen/bedrijven die bitcoin gebruiken. Je kunt bitcoins krijgen als betaling of kopen op een exchange website. In Leiden accepteert kinderdagverblijf ‘Teddy Kids’ sinds begin 2014 bitcoins. Zij hebben regelmatig kinderen die met hun ouders pas kort in Nederland zijn. Vaak hebben deze nog geen Nederlandse bankrekening. Dit maakt rekeningen betalen lastiger. Met bitcoin is dit geen probleem.

Voordelen alternatieve valuta en virtuele munten

• Geen banken
• Geen overheden
• Grenzen worden bepaald door de grootte van het netwerk
• Geen rente
• Kan de lokale cohesie versterken