Lage rente ECB: goedkoop geld moet ons redden

Lage rente is in tijden van crisis een beproefd middel van de Europese Centrale Bank (ECB) om burgers en bedrijven te stimuleren om meer geld te laten rollen om zodoende de stagnerende economie weer aan de praat te krijgen.

Historisch lage rente ECB

In de strijd tegen de schuldencrisis en de economische malaise heeft de ECB in juli 2012 tot een historische renteverlaging besloten. Ze bracht haar belangrijkste rentetarief terug tot 0,75% en begaf zich daarmee dus voor het eerst onder de magische grens van 1%. Daardoor wordt geld in Europa goedkoper.

En zoals de bank verder bekend maakte, daalt de rente die banken door de ECB vergoed krijgen als ze overtollige liquide middelen bij haar stallen, voor het eerst tot 0,0 % (was tot dan toe 0,25%).

Goedkoop geld kan averechts werken

Maar een lage rente inzetten als middel tegen de crisis, heeft ook minder goede kanten. Men kan het ook uitleggen als “de weg van de minste weerstand”, een maatregel die verkeerd gedrag beloont. In plaats van hun verliezen te nemen, worden banken er door de lage rente toe aangezet om hun kredietverstrekking nog op te schroeven. En de keerzijde van de medaille is dat pensioenfondsen en particuliere spaarders ernstig te lijden hebben van de historisch lage rente.

Natuurlijk beseft ECB-baas Draghi dat ook en hij heeft dan ook niet de illusie dat zijn renteverlaging Europa uit de financiële crisis zal helpen. Dat moeten de Europese overheden zelf doen met ingrijpende economische en politieke hervormingen.

De rentestap van Draghi is meer bedoeld om de banken kopschuw te maken. Die parkeren hun miljarden immers liever veilig bij de ECB dan ze uit te lenen. Voortaan ontvangen ze daarvoor geen rente meer.

Wie profiteert van die lage rente?

Maar wat zegt zo’n renteverlaging? Wie heeft er baat bij? En wat kunnen spaarders doen? Onderstaand een antwoord op de belangrijkste vragen.

Wat betekent een renteverlaging door de ECB?

De ECB kent weliswaar meerdere rentetarieven maar het meest in het middelpunt staat toch meestal de basis-herfinancieringsrente. Dat is de rente waartegen banken doorgaans geld kunnen lenen bij de ECB.

Met ingang van 5 juli 2012 moeten de instellingen daarvoor nog slechts 0,75 procent rente betalen in plaats van 1,0 procent tot dan toe. Banken kunnen dus goedkoper geld lenen bij de centrale bank.

Welke gevolgen heeft zo’n renteverlaging?

De banken hebben drie mogelijkheden:

• ze kunnen de lage rente aan hun klanten doorgeven en de kredietvoorwaarden verbeteren;
• of ze lenen het geld aan dezelfde tarieven uit als voorheen en steken het verschil in eigen zak. Ze verhogen daarmee dus hun winstmarge;
• in geval van twijfel kiezen ze voor een middenweg.

Een lagere rente kan de economie stimuleren omdat het kan leiden tot meer uitgaven voor gebouwen, machines, auto's en restaurantbezoek bijvoorbeeld. Maar als gevolg van de huidige eurocrisis is dat nog lang niet zeker.

Wat is bij deze renteverlaging anders?

Monetaire beleid werkt in tijden van crisis niet volgens dezelfde patronen als in normale tijden. De onzekerheid en onduidelijke vooruitzichten verhinderen veel investeringen, vooral in crisislanden als Griekenland, Spanje of Italië.

Met een impuls voor de reële economie rekenen veel economen dus nog niet maar er gaat waarschijnlijk wel een stabiliserende werking uit voor banken en hun vermogensverhoudingen. Banken zullen door de hogere rentemarge hogere winsten maken en daarmee hun eigen vermogen versterken. En hoe meer eigen vermogen ze hebben, hoe meer verliezen ze kunnen incasseren.

Welke risico’s kleven er aan een lage rente?

Hoe goedkoper leningen zijn, des te eerder slaan bedrijven of woningzoekenden toe. Wie slechts drie procent rente op zijn hypotheek betaalt, kan zich een hogere aankoopprijs permitteren dan bij zes of zeven procent rente. Het klink erg onwaarachtig bij de ingestorte huizenmarkt van het moment, maar sterk stijgende vastgoedprijzen zouden wel eens het gevolg kunnen zijn van aanhoudend lage rente.

Als bedrijven tegen lage rente geld kunnen lenen, verhoogt dat ook het risico van onnodige investeringen. Bedrijven steken dan middelen in projecten die ze bij een hogere rente nooit hadden aangepakt omdat het risico te hoog is of het verwachte rendement te laag zou zijn.

Hoe reageren consumenten op een lagere rente?

Een lage rente kan gunstig uitpakken voor woningzoekenden. De keerzijde van de medaille: wie geld wil beleggen, moet zich instellen op (nog) lagere opbrengsten. Spaarders moeten ervoor zorgen dat er in ieder geval een “twee” voor de komma staat zodat in ieder geval de inflatie zal worden gecompenseerd. En als de reële rente, dus het rendement na aftrek van inflatie en belasting, negatief is, dan worden ook pensioenen minder waard.

Een reden om zijn beleggingen helemaal overhoop te halen, is er echter niet: wie geen koersrisico op de koop toe wil nemen, moet dus niet in aandelen gaan.