Gesubsidieerde rechtsbijstand - Pro Deo advocaat

Mensen die een advocaat nodig hebben maar deze niet kunnen betalen kunnen een beroep doen op de Wet op de Rechtsbijstand. Indien wordt voldaan aan de voorwaarden wordt door de overheid een gedeelte betaald van de advocaatkosten, afhankelijk van het inkomen betaalt de rechtzoekende een eigen bijdrage. De Raad voor de Rechtsbijstand bepaalt of iemand in aanmerking komt voor deze tegemoetkoming in juridische kosten.

Pro Deo Advocaat

De term Pro Deo betekent "voor God" en wordt gebruikt voor diensten die gratis worden verricht zoals vrijwilligerswerk en voor advocaten die cliënten gratis of tegen een lager vergoeding bijstaan.

De rekening van een advocaat kan snel oplopen. Daardoor kan rechtsongelijkheid ontstaan voor de minder draagkrachtigen als hun verdediging direct afhankelijk is van de hoeveelheid financiële middelen die ze te besteden hebben. Werken met een Pro Deo advocaat is voor deze mensen een manier om toch deskundig juridisch advies in te winnen en te worden bijgestaan in een procedure.

Gesubsidieerde rechtsbijstand

De Pro Deo advocaat werkt niet gratis. De advocaat wordt betaald via een overheidsbijdrage van de Raad voor Rechtsbijstand.
Er gelden verschillende vergoedingen afhankelijk van de situatie. Zo is er de Lichte Advies Toevoeging (LAT) voor eenvoudig advies. Is er alsnog meer tijd nodig of moet de advocaat een procedure bij de rechtbank starten? Dan kan de advocaat vragen om de LAT om te laten zetten in een reguliere toevoeging. De vergoeding is dan hoger.

Werkzaamheden die buiten de gesubsidieerde rechtsbijstand vallen worden in principe gewoon in factuur gebracht tegen het normale of een bijzonder tarief. Voordat een Pro Deo advocaat aan het werk gaat worden met de cliënt afspraken gemaakt over de precieze werkzaamheden, de mogelijkheden van gesubsidieerde rechtsbijstand en indien van toepassing worden afspraken gemaakt over het tarief en de werkzaamheden die buiten de gesubsidieerde rechtsbijstand vallen.

Via bovenstaande methodiek heeft een Pro Deo advocaat zekerheid dat zijn factuur (gedeeltelijk) betaald wordt. Zo kan een advocatenkantoor meer zaken aannemen die in een normale commerciële praktijk misschien niet opgepakt zouden worden. Daarnaast is er voor een advocaat natuurlijk ook de mogelijkheid om Pro Bono te werken. Dan werkt de advocaat voor " de publieke zaak". Dus zonder vergoeding. Aangezien in Nederland van overheidswege rechtsbijstand wordt verleend aan degenen die geen advocaat kunnen betalen is in Nederland meer sprake van Pro Deo werk.

Eigen bijdrage

Helemaal gratis is de gesubsidieerde rechtsbijstand niet. Er blijft een eigen bijdrage die afhankelijk is van criteria zoals het rechtsgebied, gezinssamenstelling en het inkomen van degene die in aanmerking komt voor gesubsidieerde rechtsbijstand. De eigen bijdrage wordt betaald aan de advocaat.

Naast het inkomen zijn er ook enkele uitzonderen op het betalen van een eigen bijdrage, bijvoorbeeld voor een minderjarige waarbij een bijzondere curator is benoemd. Op de website van de Raad voor Rechtsbijstand staan tabellen waarin opgezocht kan worden hoe hoog de eigen bijdrage is. Ook kan via deze link opgezocht worden in welke situatie geen eigen bijdrage betaald wordt.

Rechtsbijstand aanvragen

Om gebruik te maken van gesubsidieerde rechtsbijstand zijn twee elementen van belang:

1. Een Pro Deo advocaat selecteren die de zaak wil oppakken
2. Een verzoek indienen bij de Raad voor Rechtsbijstand

Advocaat zoeken

Is iemand in verzekering gesteld dan heeft deze persoon recht op een advocaat. Via de piketcentrale van de Raad voor Rechtsbijstand kunnen advocaten opgeroepen worden zodra een verdachte daar behoefte aan heeft. Er kan ook een voorkeur aangeven worden voor een bepaalde piketadvocaat of voor de eigen (vaste) advocaat. Voorafgaand aan de werkzaamheden kan met de advocaat de mogelijkheid van een gesubsidieerde rechtsbijstand besproken worden.

Aanvraag voor rechtsbijstand

Vaak bieden advocaten een kosteloos introductiegesprek. Hierin kan dan ook de mogelijkheid tot gesubsidieerde rechtsbijstand besproken worden. Via de advocaat kan vervolgens een aanvraag gedaan worden. Dit heet ook wel het aanvragen van een toevoeging. Wordt deze toegewezen dan betaalt de Raad een gedeelte van de kosten van de advocaat naast de eigen bijdrage van de cliënt.

Toetsing van de aanvraag

Of een aanvraag door de Raad voor Rechtsbijstand wordt toegewezen hangt af van meerdere punten. Zo is er de inhoudelijke eis dat het belang van de zaak een toevoeging moet rechtvaardigen. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een financieel belang of een bedrijfsmatig belang.

Daarnaast is er een inkomensnorm waarbij het verzamelinkomen wordt gebruikt van het peiljaar, twee jaar voor de datum van de aanvraag. Deze gegevens komen in beginsel van de Belastingdienst aan de hand van het burgerservicenummer (BSN). Is sprake van een daling van inkomen dan is er de mogelijkheid een verlegging van het peiljaar aan te vragen naar een recenter jaar.

Vaak zal de Raad voor Rechtsbijstand een voorlopig besluit nemen. Dit kan betekenen dat na hercontrole een andere eigen bijdrage wordt vastgesteld of dat de cliënt zelf de kosten van de rechtsbijstand moet betalen.

Samenvatting

Voor de financieel minder draagkrachtigen in Nederland is er een systeem van gesubsidieerde rechtsbijstand. Dit stelt mensen die het niet kunnen betalen in staat om een advocaat in te schakelen waarbij ze een kleine eigen bijdrage betalen.

De mogelijkheden worden besproken tijdens het introductiegesprek met de advocaat en deze kan ook de aanvraag indienen. Toetsing gebeurt aan de hand van inhoudelijke en inkomenseisen. Vaak wordt eerst een voorlopig besluit genomen dat later bij een hercontrole herzien kan worden.

Uiteindelijk is het de bedoeling dat voor de minder draagkrachtigen goede rechtsbijstand niet volledig afhankelijk is van de mate waarin zij een advocaat kunnen betalen.