Bezwaar tegen leges paspoort, rijbewijs, vergunning etc

Een gemeente kan leges heffen voor allerhande door haar verrichte dienstverlening. Deze dienstverlening kan uiteenlopen van het verstrekken van een (nieuw) paspoort tot het verlenen van een omgevingsvergunning. De hoogte van de leges verschilt per gemeente in sommige gevallen aanzienlijk. Dit heeft veelal te maken met de (politieke) keuzes die de verschillende gemeenteraden in Nederland maken. Maar zijn er aan het heffen van leges en aan het vaststellen van de legestarieven dan in het geheel geen regels verbonden en kun je ook bezwaar maken tegen de aan jou opgelegde legesnota als je het hier niet mee eens bent?

Artikel 229 Gemeentewet en de gemeentelijke Legesverordening

Op grond van artikel 229 van de Gemeentewet mogen gemeenten rechten heffen voor onder andere ‘het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten’. Deze rechten noemt men leges. Om deze leges rechtsgeldig te kunnen heffen stelt een gemeente een Legesverordening op waarin de gemeente aangeeft welke diensten zij aanbiedt en tegen welke tarieven.

Individualiseerbaar belang

Het is vaste jurisprudentie van de Hoge Raad dat alleen leges kunnen worden geheven als de betreffende dienstverlening door de gemeente in overheersende mate het individualiseerbaar belang van de aanvrager dient. Dat dit individualiseerbare belang bij bijvoorbeeld het aanvragen van een rijbewijs aanwezig is, is duidelijk. Bij andere dienstverlening ligt dit echter gecompliceerder. Zo heeft de Hoge Raad in 2017 beslist dat dit individualiseerbare belang er bij een BIBOB-onderzoek niet is. Een dergelijk onderzoek kan een gemeente doen als een belanghebbende bijvoorbeeld een vergunning aanvraagt voor de exploitatie van een horecagelegenheid. Er wordt dan onderzoek gedaan naar de aanvrager en of de aangevraagde vergunning daar wel in ‘goede handen’ is en niet voor criminele doeleinden wordt gebruikt. De Hoge Raad oordeelde dat een dergelijk onderzoek wordt gedaan in het kader van het algemeen belang. Het onderzoek vindt immers plaats om de samenleving te beschermen tegen eventuele gevaren. De Hoge Raad heeft dezelfde beslissing genomen inzake onder andere diensten van de brandweer inzake het uit het water halen van een in de gracht geraakte auto.

Vind jij dat de dienstverlening van de gemeente waarvoor jij een legesnota hebt ontvangen niet in overheersende mate jouw belang maar meer dat van de gehele samenleving dient dan is het aantekenen van bezwaar tegen deze legesnota zeker het overwegen waard.

Artikel 229b en de maximale kostendekkendheid

Dan het vaststellen van de legestarieven. Deze mogen niet meer dan kostendekkend zijn voor de gemeente. De eis van maximale kostendekkendheid is neergelegd in artikel 229b van de Gemeentewet. Deze kostendekkendheidseis geldt niet per individuele dienst of groep van diensten, maar voor de Legesverordening in haar geheel. Er mag dus bijvoorbeeld kruissubsidiëring plaatsvinden tussen het verstrekken van een paspoort en het verlenen van een bouwvergunning. Van deze mogelijkheid maken veel gemeenteraden dan ook dankbaar gebruik. Zo zijn in veel gemeenten de tareven voor de bouwleges voor grote projecten (veel) meer dan kostendekkend vastgesteld en is er bij de paspoorten en rijbewijzen een (zware) onderdekking. Grote projectontwikkelaars hebben geen stemrecht en kunnen dus zonder gevaar voor de politiek bijdragen aan het verstrekken van rijbewijzen, paspoorten en andere dienstverlening aan burgers die wél stemrecht hebben, zo wordt door veel gemeenteraden gedacht.

Kosten van toezicht, handhaving en controle

Kosten die op grond van de wetsgeschiedenis nooit mogen worden toegerekend aan de leges zijn kosten van toezicht, handhaving en controle (behoudens de eerste controle na vergunningverlening). Dat deze kosten niet mogen worden toegerekend aan de leges heeft wederom te maken met het algemeen belang. Deze kosten worden immers gemaakt in het belang van de gehele samenleving. Dat er toezicht en/of handhaving plaatsvindt ’s nachts op straat is in het belang van een ieder en niet enkel in het belang van bijvoorbeeld een uitbater die een vergunning heeft voor het later sluiten van zijn kroeg. De kosten van dit toezicht en deze handhaving kunnen dus niet aan de leges worden toegerekend. Zo zijn er tal van kostenposten die om deze reden niet aan de leges mogen worden toegerekend. Denk bijvoorbeeld aan kosten van handhaving inzake illegale bouw of controle van markten op illegale verkopen.

Heb je het vermoeden dat de gemeente die aan jou leges in rekening heeft gebracht kosten aan de leges toerekent die hieraan niet mogen worden toegerekend, dan is het wellicht het overwegen waard om bezwaar aan te tekenen tegen de door jou ontvangen legesnota.

Binnen zes weken bezwaar aantekenen

Wil je tegen de aan jou opgelegde legesnota, voor welke dienstverlening van de gemeente dan ook, bezwaar aantekenen, dan dient dit te gebeuren binnen zes weken na dagtekening van deze nota. Let daarbij op dat de legesnota die je ontvangt niet altijd vermeldt dat je bezwaar kan aantekenen. Ondanks deze vaak ontbrekende rechtsmiddelenverwijzing is bezwaar aantekenen echter altijd mogelijk! Stuur in deze gevallen je bezwaarschrift naar het algemene adres van de gemeente ter attentie van ‘de heffingsambtenaar’.