Beleggen in whisky: de gesloten distilleerderijen

Het kopen van whisky als investering is een serieuze vorm van beleggen. Hoopt men op een hoog rendement, bij een belegging in whisky, dan zal men op zoek moeten gaan naar zeldzame c.q. exclusieve flessen met een hoge score (waardering). Hiervoor zijn uitgaven van gesloten distilleerderijen bij uitstek geschikt. Zeker als de distilleerderij ontmanteld is weet men zeker dat het aantal flessen alleen maar minder wordt. Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw zijn veel distilleerderijen gesloten. Veel distilleerderijen zijn gestopt met produceren en hebben de deuren achter zich dichtgedaan. Soms staat alle apparatuur er nog en kan de productie zo weer opgestart worden. Terwijl andere distilleerderijen helemaal ontmanteld zijn of een andere bestemming hebben gekregen.

Inhoud

• Een korte geschiedenis over whisky
• Waarom gesloten distilleerderijen?
• Interessante distilleerderijen om te beleggen
• Port Ellen
• Brora
• Banff
• Saint Magdalene
• Littlemill
• Convalmore
• Glenlochy

Een korte geschiedenis over whisky

De kunst van het distilleren werd eeuwen geleden door de Arabieren ontdekt. De Griekse wijsgeer Aristoteles beschreef in 322 voor Christus al een heel eenvoudig distillatieproces: verhitten, verdampen en condenseren van alcohol. Deze techniek werd, via rondreizende monniken, in Ierland en Schotland geïntroduceerd. Het eerste geschreven document over whisky, in Schotland, dateert uit 1494. Hier werd van gerst een zeer krachtig destillaat geproduceerd, in het Keltisch werd dit "uisge beatha" genoemd wat zoveel als levenswater betekent ofwel whisky.

Het distilleren van whisky werd zo populair in Schotland dat het zelfs in de meest afgelegen en onherbergzame gebieden werd geproduceerd. Voor veel boeren was het dan ook een hobby/bijverdienste voor de wintermaanden. Whisky werd voornamelijk geproduceerd voor Ierland, Schotland en Engeland. Hoewel er in Ierland zelf ook whisky werd geproduceerd blijkt uit documenten dat er in 1590 whisky vanuit Schotland naar Ierland werd geëxporteerd. In de eeuwen hierna was de productie van whisky voornamelijk bestemd voor de blended whisky. Single malt whisky wordt sinds de jaren 60 van de vorige eeuw op de markt gebracht. Echter in de jaren 80 van de vorige eeuw ging het slecht met de whiskyindustrie, door teruglopende verkopen, hierdoor moesten veel distilleerderijen de deuren sluiten. Heden ten dage wordt whisky steeds populairder en voorziet Schotland, met zijn ±150 distilleerderijen, de gehele wereld van zijn "levenswater".

Waarom gesloten distilleerderijen?

In de jaren 80 van de vorige eeuw zijn er veel distilleerderijen gesloten c.q. in de mottenballen gelegd vanwege economische achteruitgang. Alleen al DCL, het tegenwoordige Diageo, sloot toentertijd maar liefst 23 distilleerderijen. Whisky's van sommige van deze gesloten distilleerderijen zijn nu nog te koop. Ook staan van veel van deze distilleerderijen nog casks (vaten) opgeslagen in de warehouses. Regelmatig (bijna jaarlijks door Diageo) wordt er van zo een gesloten distilleerderij een cask gebotteld en op de markt gebracht. Dit zijn natuurlijk uitsluitend gelimiteerde bottelingen. Door de recente prijsontwikkelingen en de hoge rendementen op whisky stijgen de prijzen van whisky's van sommige gesloten distilleerderijen enorm.

Een van deze gesloten distilleerderijen is bijvoorbeeld Port Ellen, hiervan wordt jaarlijks nog een van de overgebleven casks gebotteld. Een paar jaar geleden was de adviesprijs van een nieuwe uitgave al een paar honderd euro per fles. De botteling van 2013 (The 13th release, 34 years) lag voor maar liefst € 1.500,- in de winkel en voor de 14th release, 35 years uit 2014, is de adviesprijs € 2.700,-. De kans om nu nog een goedkope Port Ellen (een distilleerderijbotteling) te vinden is zeer gering. Met heel veel geluk kan men misschien nog een oude fles vinden bij een zogenaamde "slapende slijter" (een slijter die al jaren zijn prijzen niet meer aanpast aan de prijsontwikkelingen). Maar deze kans is zeer klein want er zijn meer kapers op de kust!

Heden ten dage een Port Ellen aanschaffen is, voor de kleine beurs, niet echt interessant vanwege de hoge aanschafkosten. Hetzelfde geldt voor de flessen van de gesloten distilleerderij Brora. Ook van Brora brengt de multinational Diageo jaarlijks, uit de oude voorraad, een botteling op de markt. De prijs van een Brora ligt lager dan die van een Port Ellen, maar voor de botteling die in 2014 wordt uitgegeven ligt de adviesprijs ook al rond de € 1.000,-

Interessante distilleerderijen om te beleggen

Flessen van Port Ellen en Brora zijn zeer geliefde verzamelobjecten van bekende namen met een hoge score. Toch zijn er voor de kleine beurs nog genoeg interessante distilleerderijen om in te beleggen. Het gaat dan voornamelijk om de distilleederijbottelingen die veel in waarde stijgen. Bottelingen van onafhankelijke bottelaars doen het over het algemeen minder goed.

Port Ellen

• Opgericht - 1825
• Gesloten - 1983
• Streek - Islay
• Score op whiskybase - 89,38
• Aantal whisky's - 934 (incl. onafhankelijke bottelaars)

Veel whiskyliefhebbers vinden de sluiting van Port Ellen een van de grootste verliezen van de Schotse whiskyindustrie. Port Ellen is opgericht in 1825. De distilleerderij is door de jaren heen regelmatig van eigenaar veranderd. Tussen 1929 en 1967 lag de distilleerderij in de mottenballen. In 1967 is de productie weer opgestart totdat in mei 1983 opnieuw de deuren werden gesloten. Een paar maanden later verliest Port Ellen ook zijn vergunning voor het distilleren van whisky. Port Ellen mout heden ten dage de gerst voor verschillende andere distilleerderijen op het eiland.

Prijsindicatie

• Distilleerderij uitgave 2014 > € 2.700,-
• Onafhankelijke bottelaars > € 1.000,-

Brora

• Opgericht - 1819
• Gesloten - 1983
• Streek - Highlands
• Score op whiskybase - 89,15
• Aantal whisky's - 210 (incl. onafhankelijke bottelaars)

De oorspronkelijke naam van de Brora distilleerderij was eigenlijk Clynelish, tot de eigenaren in 1968 een geheel nieuwe Clynelish distilleerderij bouwden aan de andere kant van de straat. De nieuwe distilleerderij werd simpelweg Clynelish I genoemd en de oude Clynelish II. Later werd de naam van Clynelish II veranderd in Brora, naar het stadje waarin de distilleerderijen stonden. Tussen 1969 en 1973 produceerde Brora een "heavily peated (turfachtige) malt whisky" voornamelijk voor de Johnnie Walker blends.

Prijsindicatie

• Distilleerderij uitgave 2014 > € 1.500,-
• Onafhankelijke bottelaars > € 800,-

Banff

• Opgericht - 1824
• Gesloten - 1983
• Streek - Highlands
• Score op whiskybase - 87,75
• Aantal whisky's - 128 (incl. onafhankelijke bottelaars)

Bij de oprichting in 1824 was Banff de eerste distilleerderij van Speyside. Banff heeft een roerige geschiedenis achter de rug. In mei 1877 vernietigt een brand het grootste deel van de distilleerderij, enkel het warehouse en de maltingvloeren bleven gespaard. De volgende ramp vond plaats tijdens de Tweede Wereldoorlog. In augustus 1941 was de distilleerderij het doelwit van een luchtaanval door de Duitsers. Een groot deel van de distilleerderij werd geraakt door bommen en een kogelregen. Ook warehouse nr. 12 kreeg een voltreffer te verwerken. Wat het publiek toen niet wist maar de Duitsers waarschijnlijk wel, was dat de distilleerderij toentertijd dienst deed als opleidingscentrum voor buitenlandse piloten die voor de RAF gingen vliegen. Na de oorlog en renovaties werd de productie weer opgestart. De laatste ramp die de distilleerderij te verwerken kreeg deed zich voor in augustus 1959. Tijdens werkzaamheden aan een spirit still (distillatieketel) ontvlamden de daarin aanwezige dampen en een enorme explosie verwoeste een groot deel van de distilleerderij. Banff werd op 31 mei 1983 gesloten.

Prijsindicatie

• Distilleerderij uitgave 2004 > € 300,-
• Onafhankelijke bottelaars > € 300,-

Saint Magdalene

• Opgericht - 1798
• Gesloten - 1983
• Streek - Lowlands
• Score op whiskybase - 88,52
• Aantal whisky's - 179 (incl. onafhankelijke bottelaars)

De Saint Magdalene distilleerderij (ook wel bekend als Linlithgow) was één van de oudste distilleerderijen in Schotland. De distilleerderij was gebouwd op een plek dat in de 12de eeuw dienst deed als leprakolonie, later als klooster en daarna als ziekenhuis. Saint Magdalene was een van de eerste distilleerderijen die een vergunning kreeg. Net als veel andere distilleerderijen is ook Sint Magdalene gesloten in 1983. Waar de distilleerderij ooit stond staan nu flats.

Prijsindicatie

• Distilleerderij uitgave 1998 > € 650,-
• Onafhankelijke bottelaars > € 400,-

Littlemill

• Opgericht - 1772
• Gesloten - 1994
• Streek - Lowlands
• Score op whiskybase - 86,35
• Aantal whisky's - 444 (incl. onafhankelijke bottelaars)

De Littlemill distilleerderij was waarschijnlijk de oudste distilleerderij van Schotland met wortels die teruggaan tot het jaar 1750. Littlemill is gesloten en ontmanteld in 1996 en de laatste restanten zijn tijdens een brand in 2004 verloren gegaan. In de jaren 90 heeft Littlemill als experiment nog twee whisky's uitgebracht onder de naam Dumbuck en Dunglass. Deze twee whisky's zijn heden ten dage echter bijzonder zeldzaam.
De Littlemill 12 years is nog te krijgen voor circa € 100,-

Prijsindicatie

• Distilleerderij uitgave 2014 > € 200,-
• Onafhankelijke bottelaars > € 75,-

Convalmore

• Opgericht - 1894
• Gesloten - 1985
• Streek - Speyside
• Score op whiskybase - 86,33
• Aantal whisky's - 88 (incl. onafhankelijke bottelaars)

De Convalmore distilleerderij ligt in het hart van Speyside en is opgericht in 1894. Tijdens zijn gehele levensduur heeft Convalmore voornamelijk whisky geproduceerd voor blends zoals: Black & White en Lowrie's. Toen in 1990 de oude gebouwen van de distilleerderij in andere handen overging werd de distilleerderij min of meer ontmanteld wat de kans op nieuwe productie wegnam. Tot op heden zijn er vier distilleerderij bottelingen uitgebracht na de sluiting van Convalmore in 1985.

Prijsindicatie

• Distilleerderij uitgave 2013 > € 600,-
• Onafhankelijke bottelaars > € 300,-

Glenlochy

• Opgericht - 1898
• Gesloten - 1983
• Streek - Highlands
• Score op whiskybase - 87,69
• Aantal whisky's - 82 (incl. onafhankelijke bottelaars)

Ondanks dat Glenlochy in 1898 is opgericht starten de productie pas in 1901. Lang heeft de distilleerderij niet geproduceerd. De productie lag al stil van 1919 tot 1924 en van 1926 tot 1937. In de 85 jaar van zijn bestaan heeft de distilleerderij maar 69 jaar geproduceerd.

Prijsindicatie

• Oude Distilleerderij uitgave > € 1.500,-
• Onafhankelijke bottelaars > € 300,-

Lees verder

• Het distillatieproces en whisky terminologie
• Islay's verloren distilleerderijen
• Islay distilleerderijen 3: Laphroaig
• Islay distilleerderijen 1: Lagavulin