Rentestijging- en daling: oorzaken en gevolgen

Geregeld hoort u in de nieuwsberichten dat de Europese Centrale Bank (ECB) de rente laat stijgen of dalen. Maar waarom doet ze dit? En wat brengt zo’n rentestijging of –daling met zich mee? Hiervoor moeten we even dieper ingaan op de vier fases van de economische conjuntuur(expansie, omslag, recessie, herleving), gevolgd door enkele nabeschouwingen.

• Expansie (hoogconjunctuur)
• Omslag (hoogconjunctuur)
• Recessie (laagconjunctuur)
• Herleving (laagconjunctuur)
• De conjunctuurgolf

Expansie (hoogconjunctuur)

De rente wordt verhoogd om de inflatie binnen de perken te houden. Inflatie is een stijging van het algemene prijspeil. Als de rentevoeten laag zijn dan loont het niet om je geld op een spaarrekening te zetten. De consumenten gaan meer consumeren en daardoor moet er uiteraard ook meer geproduceerd worden. Er worden meer werknemers aangenomen die op hun beurt ook weer meer kunnen spenderen. De lonen zijn eerder opwaarts gericht door de toenemende vraag. Hogere lonen en lagere werkloosheid betekenen ook dat er meer kan geconsumeerd worden. Er ontstaat een opwaartse spiraal, want meer consumeren is meer produceren enzovoort.

Oorzaak van de rentestijging

Er dreigt inflatie: het algemene prijspeil zal stijgen want op een gegeven moment kan het aanbod de vraag niet meer bijhouden. De economische groei versnelt en uiteindelijk raakt de economie oververhit.
De oplossing is een stijging van de rente!

Omslag (hoogconjunctuur)

Door de stijging van de rente zullen de consumenten de tendens hebben om meer te gaan sparen. Sparen brengt immers meer op dan voorheen door de hogere rente. Meer sparen betekent minder consumeren en dus ook minder nood aan produceren. De economische groei blijft bestaan, maar zal zich in verhouding met de periode van volle expansie toch trager ontwikkelen. Naarmate de hoogconjunctuur ten einde loopt, wordt er getwijfeld of de consumenten nog evenveel zullen kunnen blijven spenderen. Er wordt ook steeds meer en meer gespaard. Ondernemers gaan stilaan minder investeren want de rentevoeten voor leningen gaan in stijgende lijn. Aan het einde van de omslagperiode stijgt de inflatieverwachting tot haar hoogste peil, vooraleer ze weer zal gaan zakken.

Recessie (laagconjunctuur)

Er breekt een periode aan van crisis. Er gebeuren weinig of geen investeringen meer, noch door de gezinnen die liever sparen aan de hoge rente, noch door de ondernemers die niet willen lenen aan hoge rentevoeten. Omdat er minder gespendeerd wordt en minder geproduceerd wordt, zal er personeel af moeten vloeien. Meer werklozen betekent opnieuw minder geld dat kan worden uitgegeven, dus men komt in een negatieve spiraal terecht. De inflatie daalt: het algemene prijspeil zal dalen. Er is meer aanbod dan vraag.

Oorzaak van een rentedaling

Door de negatieve spiraal die ontstaat, zal de Europese Centrale Bank de beleidsrente krachtig doen dalen. Ze wil op die manier de economie terug doen herleven.

Herleving (laagconjunctuur)

Door de lagere rente wordt sparen weer minder aantrekkelijk. Gezinnen beginnen langzaamaan weer meer te consumeren. Ze gaan genieten van hun gespaarde geld want op de bank brengt het allemaal niet zoveel meer op. Wat geconsumeerd wordt, moet ook geproduceerd worden. De ondernemingen zullen bovendien ook meer beginnen te investeren omdat leningen aantrekkelijker worden door de lagere rentevoeten.
Stilaan trekt de economie weer aan.

Naarmate de economie verder exponentieel blijft groeien, komen we weer in de fase van de expansie terecht. De cirkel is dan rond.

De conjunctuurgolf

Vrije markteconomie versus planeconomie

De conjunctuurgolf zoals hierboven beschreven komt enkel voor in een vrije markteconomie, waar er een spel is van vraag en aanbod. In een planeconomie wordt er door de overheid gewoon jaarlijks gepland wat er zal geproduceerd en dus ook geconsumeerd zal worden.

Doorlooptijd van een cyclus

Een volledige cyclus van hoogconjunctuur en laagconjunctuur duurt gemiddeld tussen vijf en zeven jaar en verloopt niet altijd even geleidelijk.