Donorbloed: wat gebeurt er mee?

Ongeveer een half miljoen mensen in Nederland gaan een aantal keer per jaar naar de bloedbank om donorbloed te geven. Maar wat gebeurt er precies met dit donorbloed na een donatie? Waar wordt het voor gebruikt en wat wordt er van gemaakt?

Bloedonatie

Per bloeddonatie wordt er ongeveer een halve liter bloed gegeven. De donor heeft dan nog 4,5 liter bloed over. De weerstand van de donor zal na het geven van bloed ietsje lager zijn. Het bloedplasma en de bloedplaatjes zijn na enkele dagen weer op peil. De rode bloedplaatjes zijn na enkele weken vervangen en het ijzergehalte is na ongeveer twee maanden weer hersteld. Een gezonde donor kan dit prima aan. Wel is het verstandig om na een donatie even rustig aan te doen

Een vrouw mag 3 keer per jaar bloed doneren en een man 5 keer per jaar. Vrouwen hebben een lager hemoglobinegehalte dan een man. Veiliger is daarom om een vrouw minder te laten doneren.

Verwerking bloed

Het gedoneerde bloed wordt verwerkt bij Sanquinbloedvoorziening. Dit is het enige bedrijf in Nederland dat bloed verwerkt.

Het bloed van een donor wordt bijna nooit rechtstreeks gebruikt als volledig bloed. Patiënten hebben namelijk vaak maar één bestanddeel van bloed nodig.

Bestanddelen scheiden

Wanneer het bloed binnen komt bij de verwerkingsafdeling van Sanquin, wordt het gescheiden in drie bestanddelen. Eerst wordt het op een koele plaat bewaard. Daarna gaat het in een centrifuge. Daarin wordt het bloed in laagjes gescheiden in plasma, bloedplaatjes en rode bloedcellen op 4000 toeren per minuut. In de centrifuge zakken de zwaardere deeltjes van het bloed naar de bodem. Dat zijn de rode bloedcellen. De lichtere deeltjes blijven bovenin. Dat is het plasma. In het midden blijft een heel dun laagje bloedplaatje zitten.

Na de centrifuge wordt met een pers tegen het zakje gedrukt om de drie onderdelen te scheiden. Deze komen in drie verschillende zakjes. Aan de bloedcellen wordt een voedende bewaarvloeistof toegevoegd. Hierna laat men de vloeistof met cellen door een filter lopen om de witte bloedcellen te scheiden van de rode. Het rode bloedcelconcentraat komt samen met een antistollingsmiddel in een zak van een halve liter. Ook worden er kleine zakjes voor baby’s gemaakt. Deze bevatten 125 ml. bloed. Bij het scheiden blijft alles steriel omdat de afnameset niet open wordt gemaakt.

Bewaren

Het concentraat met bloedcellen kan 41 dagen worden bewaard. Plasma moet binnen 6 dagen worden gebruikt. Het kan ook ingevroren worden en dan is het 12 maanden houdbaar.

Plasmadonatie

Naast bloeddonatie kan men ook een plasmadonatie doen. Het proces wat in de centrifuge plaats vindt met een zakje bloed, vindt dan plaats aan het bed bij de patiënt. De donor geeft bloed dat door een apparaat gaat waarin de onderdelen worden gescheiden. Het plasma blijft zo over en de rest gaat terug in het lichaam van de donor. Donoren die plasma geven kunnen veel vaker doneren. Zij kunnen elke twee weken een donatie geven. Er zijn mensen die dit daadwerkelijk doen.

Verwerking plasma

Plasma wordt gefractioneerd (=verdeeld) met behulp van alcohol. Uit het plasma worden zo’n 12 verschillende medicijnen gezuiverd. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt voor mensen met brandwonden.

Waar wordt bloed voor gebruikt?

• Rode bloedcellen: Deze worden gebruikt bij mensen die veel bloed hebben verloren. Dit kan door een ongeluk of een grote operatie. Ook gaat het naar mensen die zelf niet genoeg rode bloedcellen kunnen maken door bijvoorbeeld een beenmergafwijking. Sommige rode bloedcellen zijn van een zeer zeldzaam types worden ingevroren.
• Plasma: dit wordt gebruikt voor patiënten met brandwonden of met zeer veel bloedverlies. Er worden ook medicijnen van gemaakt zoals infectieremmers, stollingsfactoren en medicijnen tegen darmproblemen en kortademigheid.
• Bloedplaatjes: Deze gaan naar mensen met een kwaadaardige bloedziekte zoals leukemie. Door chemotherapie wordt veel beenmerg gedood bij deze patiënten. Beenmerg zorgt voor de aanmaak van bloedplaatjes. Mensen met leukemie hebben hierdoor vaak een ernstig tekort aan bloedplaatjes. Plasmamedicijnen gaan naar ziekenhuizen, apothekers en het RIVM.
• Wetenschappelijk onderzoek: Soms wordt bloed gebruikt voor onderzoek. Onderzocht wordt hoe bloedtransfusie en behandeling van ziekten verbetert kan worden. Wanneer een donor dit niet wil, kan hij hier bezwaar tegen maken.

Het ziekenhuis

Het bloed komt uiteindelijk bij het ziekenhuis terecht op het bloedlab. Zij houden een standaard hoeveelheid op voorraad in de koelkast. Zij bestellen elke ochtend bij Sanquin om de voorraad aan te vullen. Alles wat eruit gaat wordt aangevuld. Ze hebben meestal een flinke koeling vol aan zakjes met bloed.