Het speciale papier van bankbiljetten

Namaken van bankbiljetten is niet zo eenvoudig. Een bankbiljet kent namelijk vele echtheidskenmerken die moeilijk te vervalsen zijn. Zo wordt er bijvoorbeeld gebruik gemaakt van speciale inkt en speciale druktechnieken. De beveiliging van het bankbiljet begint echter bij het papier waar het op gedrukt is. Het papier voor een bankbiljet is namelijk behoorlijk speciaal.

Gewoon papier

Normaal gesproken, wordt papier gemaakt van hout. Het hout wordt fijngemalen en gekookt, totdat er een soort pap overblijft. Vervolgens worden er verschillende chemicaliën en hulpstoffen aan toegevoegd. Een belangrijke hulpstof is zetmeel. Zetmeel zorgt voor een goede onderlinge hechting van de vezels. Het papier wordt hierdoor sterker. Ook zorgt zetmeel voor een betere beschrijfbaarheid van het papier. Een gewoon velletje papier bevat tussen de 6 – 8% zetmeel.

Katoen in bankbiljetten

In Nederland wordt het speciale papier voor bankbiljetten gemaakt door Arjowiggins Security B.V. (voorheen VHP Veiligheidspapierfabriek Ugchelen B.V.). Vanzelfsprekend wil dit bedrijf niet verklappen hoe zij het bijzondere papier maken. Wel weten we dat het papier voor een groot deel bestaat uit katoen. Om precies te zijn, gaat het om de 'kammelingen' van katoen. Dit zijn de korte vezels die overblijven in de textielindustrie. Deze korte vezels worden nog wat korter gemaakt en vermengd met wat kunststoffen. Ook worden er nog wat speciaal behandelde vezels toegevoegd. Deze speciale vezels lichten op als ze beschenen worden met ultraviolet licht. In tegenstelling tot gewoon papier wordt er geen zetmeel gebruikt bij de fabricage.

Watermerk

De fabrikant van het papier voegt ook nog een watermerk toe. Een watermerk is een opzettelijke verdunning of verdikking van het papier. Door dit verschil in dikte kan je figuren of tekens in het papier aanbrengen. Het watermerk is te zien door het papier tegen het licht te houden. Doordat het een vrij kostbare methode is, wordt een watermerk door slechts enkele papierfabrikanten aangeboden. Voor een doe-het-zelf-drukker is het nagenoeg onmogelijk om een goed lijkend watermerk te maken. Een watermerk is daardoor een extra hobbel voor valsmunters.

Detectiepen

Vals geld is eenvoudig te herkennen door gebruik te maken van een zogenaamde detectiepen. Een detectiepen ziet er uit als een gewone viltstift. In plaats van inkt wordt er echter gebruikgemaakt van een kleurloze jodiumoplossing. Het mooie van jodium is dat het reageert op zetmeel. Als je een streep met de pen op een bankbiljet zet, zou er niets moeten gebeuren. In een bankbiljet zit immers geen zetmeel. Als er plotseling een donkere tot paarse verkleuring optreedt dan weet je dat het niet klopt. Het papier bevat dan blijkbaar zetmeel. Het bankbiljet is dan dus vals.

Geur

Een ander voordeel van het bijzondere papier van bankbiljetten is de geur. Het blijkt dat de combinatie van het speciale papier en de gebruikte inkt een unieke geur afgeeft. Speurhonden kunnen uitstekend getraind worden om deze geur te herkennen. Om reizigers met veel cash geld te kunnen betrappen maken veel luchthavens daarom gebruik van speciaal getrainde 'geldhonden'. Ook op Schiphol worden deze honden ingezet door de douane.

Plastic geld

Het papier waar de bankbiljetten op worden gedrukt heeft veel voordelen. Door het gebruik van katoen is het bijvoorbeeld veel sterker dan gewoon papier. Hiernaast is het papier door de speciale vezels en het ontbreken van zetmeel eenvoudig te herkennen. Toch zijn verschillende landen inmiddels overgestapt op kunststof bankbiljetten. Het voordeel van de kunststof biljetten is de lange levensduur. Ze slijten weinig en het is geen probleem als je ze per ongeluk in de wasmachine stopt.

Nadelen plastic geld

Toch hebben kunststof biljetten ook wel nadelen. Doordat de kunststof de neiging heeft om weer in dezelfde vorm terug te keren, is het vouwen van een grotere stapel biljetten lastig. Een volle portemonnee wil daardoor graag openklappen. Ook blijken sommige biljetten niet goed tegen de zon te kunnen. In Nigeria is men daarom in 2007 afgestapt van de kunststof biljetten. Het bleek namelijk dat de biljetten na verloop van tijd vervaagden door de constante warmte. Tenslotte veroorzaakt de overstap naar plastic geld nog een probleem: alle betaalautomaten voor papiergeld moeten aangepast worden. Een dure grap. Alleen daarom al zal de introductie van plastic geld in Europa nog wel even op zich laten wachten.