Munten door de eeuwen heen

Naast papieren geld maken we in het betalingsverkeer ook gebruik van munten voor zover we niet pinnen of internetbankieren. Een munt is (meestal) een plat rond schijfje. Om als betaalmiddel te kunnen voldoen moet een munt wel een paar gegevens bevatten. Daartoe behoort dat de waarde van de munt aangegeven moet zijn en vaak staan daar ook gegevens bij zoals van het land, waar de munt geslagen is en enkele symbolen of afdrukken van onder meer beeltenissen.

Munten uit de oudheid uit combinatie van metalen

Elektrum

Waarschijnlijk stammen de eerste munten uit rond 600 voor Christus en zijn gemaakt in Sardes, de hoofdstad van Lydië. Lydië was een koninkrijk uit de oudheid en lag in Klein-Azië. Het materiaal van die munten was elektrum. Elektrum is een mengeling van zilver en goud met ook sporen van andere metalen als koper. De combinatie van die metalen komt in de natuur voor. De metalen zijn dus niet als legering samengesmolten. De vormen van die munten waren een soort druppels dus niet geslagen zoals de latere platte munten. De kleur varieerde, afhankelijk van de verhouding van de verschillende metalen, van bleek geel tot helder geel.

Drachme

Het oude Griekenland kende in het midden van de zesde eeuw voor Christus de zilveren munt genaamd drachme waarvan de waarde ongeveer overeenkwam met een dagloon.

Denarius

In het Romeinse Rijk was de denarius de handelsmunt bij uitstek die gezien kan worden als een variant van de drachme en omstreeks 200 voor Christus werd ingevoerd.

Antoninianus

Later werd de denarius vervangen door de antoninianus.

Solidus

Weer later werd in het Romeinse Rijk de gouden solidus ingevoerd als belangrijkste munt en verloor zilver haar betekenis. Ook werden in die tijd door de Romeinen koperen munten gemaakt.

Verschillende vormen van munten

Er bestaan drie vormen van munten. De gegoten munt, de in plakjes gesneden munt en de geslagen munt.

Gegoten

In China werden munten eeuwenlang gegoten en veelvuldig voorzien van een gat in het midden. Daardoor konden ze met een koord tot een streng aaneen worden geregen. Dat was vaak nodig vanwege de geringe waarde van de munten. Het aantal aaneengeregen munten per streng varieerde. Chinees muntgeld wisselde tot in het begin van de 20e eeuw op die wijze van eigenaar.

Plakjes

Bij Indische munten werden gegoten staven in plakjes gesneden en daarna van inkepingen voorzien.

Geslagen

In het westen werden en worden munten nog steeds geslagen. Daarbij wordt een rond schijfje metaal in een vorm gebracht en wordt er daarna onder hoge druk een afbeelding in het schijfje geslagen.

Munten door eeuwen heen vooral van zilver en goud geslagen

Traditioneel werd er voor het vervaardigen van munten vooral gebruikgemaakt van de metalen zilver en goud die soms werden samengesmolten met grotere of kleinere hoeveelheden koper. De waarde van het muntmateriaal kwam oorspronkelijk ongeveer overeen met de waarde van de munt. In het verleden gaf dat wel eens problemen omdat de waarde van bijvoorbeeld goud afhing van de hoeveelheid die gedolven kon worden. Ook is er bijvoorbeeld in het Oude Egypte een tijd geweest waarin goud minder waard was dan zilver omdat er wel goudmijnen waren maar geen zilvermijnen. Bij schaarste is de prijs hoger.

Einde van de gouden en zilveren munten

Het gebruik van koper brak pas door in de zeventiende eeuw. Later werd koper vervangen door brons en bronzen munten door koper-nikkel. Om de koper-nikkelen munten te onderscheiden van de zilveren werd de vorm vaak aangepast in vierkant of dubbele dikte of met een gat in het midden. De eerste koper-nikkelen munt in Nederland kreeg de bijnaam “avondkwartje” omdat hij bij slecht licht voor een kwartje kon worden aangezien. Vanaf de Napoleontische tijd werden gouden munten steeds meer vervangen door papiergeld. De Eerste Wereldoorlog betekende het einde van het gebruik van gouden munten als betaalmiddel en kwamen er goedkope munten geslagen van zink en aluminium voor in de plaats. Toen in de zeventiger jaren de prijs van zilver omhoog ging betekende dat het einde van de zilveren munt. Moderne munten bestaan vaak uit een ingewikkelde legering waardoor de munten lang meegaan.

Lees verder

• Bankdiensten in oudheid en moderne tijd
• Ruilhandel voorloper en alternatief voor papieren geld