Internationaal Monetair Fonds en Europese Centrale Bank

Al tijdens de vorige economische crisis zijn mensen zich meer gaan verdiepen in de organisaties die de diverse landen financieel moeten helpen om uit de problemen te komen. Termen als Internationaal Monetair Fonds (IMF) en Europese Centrale Bank ECB) lezen we dagelijks. Wat zijn hun doelstellingen en werkwijze en wat is hun verhouding tot elkaar? Ook kennen we nog de Wereldbank die ook een belangrijke functie vervult in het monetaire systeem.

• Het Internationaal Monetair Fonds
• FED (Federale stelsel van Amerikaanse Banken) en Wereldbank
• Doelstellingen van het Internationaal Monetair Fonds
• De middelen van het IMF
• Wat betekent de term 'op het IMF trekken'
• Kritiekpunten op het IMF
• De Europese Centrale Bank
• Wat zijn de doelstellingen van de Europese Centrale Bank (ECB)
• De middelen van de ECB
• Het Bestuur van de ECB
• Hoe werkt de ECB
• Het European Financial Stability Facility (EFSF)
• Noodsteun aan zuidelijke landen

Het Internationaal Monetair Fonds

Het Internationaal Monetair Fonds werd in 1944 opgericht om de wederopbouw na de tweede wereldoorlog gestalte te geven. Hierbij lag het verdrag van Bretton Woods aan ten grondslag. Met een deelname van 29 regeringen werd het IMF gestart. In 2008 heeft het IMF inmiddels 188 lidstaten. Aan het hoofd van het IMF staat altijd een Europeaan wat inmiddels traditie geworden is. Vanaf 2011 is dit Christine Lagarde. Vanaf oktober 2019 werd haar taak overgenomen door Kristalina Georgieva.

FED (Federale stelsel van Amerikaanse Banken) en Wereldbank

Voor een goed begrip zijn ook de Wereldbank en de FED hier vermeld. Het IMF is eigenlijk te vergelijken met de FED in Amerika. Het Federale stelsel van Amerikaanse banken. Daarnaast kennen we nog de Wereldbank en dit is het grootste instituut ter wereld voor de ontwikkelingssamenwerking. Het verstrekt leningen aan ontwikkelingslanden. Ook Nederland heeft een vertegenwoordiger bij de Wereldbank.

Doelstellingen van het Internationaal Monetair Fonds

• Het verkrijgen van monetaire samenwerking en stabiliteit
• Verkrijgen van economische groei, stabiele wisselkoersen
• Tijdelijke financiële hulp aan landen die tekorten op hun betalingsbalans moeten oplossen
• Vrij internationaal betalingsverkeer en betere integratie van landen in de wereldeconomie.

De middelen van het IMF

Het eigen kapitaal van de organisatie. Lidstaten moeten lidgeld betalen ofwel een quota. Dit wordt bepaald afhankelijk van het BNP (bruto nationaal product) van ieder deelnemen land en iedere vijf jaar wordt dit herzien. Hoe hoger de quota hoe meer stemrecht een lidstaat heeft. Hierdoor is de macht natuurlijk wel sterk verdeeld en hebben rijkere landen meer zeggenschap als armere landen. Het IMF kan geld lenen bij zowel private als bij officiële organen.

Wat betekent de term 'op het IMF trekken'

Als een land een tijdelijk tekort heeft op de betalingsbalans dan kan het 25% van het quorum wat men heeft gestort terug lenen. Het IMF stelt dan weer eisen om te zorgen dat er binnen de drie tot vijf jaar de eigen valuta weer worden teruggekocht. Het geleende bedrag moet altijd weer worden afgelost. Als een land niet voldoende verdient door het stagneren van zijn of export dan kan men geld lenen bij het IMF om de import te kunnen betalen. Men is dan wel verplicht om maatregelen zoals bezuinigingen door te voeren om de situatie te verbeteren.

Kritiekpunten op het IMF

Men heeft vaak kritiek op het IMF omdat er gezegd wordt dat het IMF geen problemen zou hebben met schending van mensenrechten, het niet naleven van milieuwetgeving en het arbeidsrecht zo lang het maar vooruitgang in de westerse economie oplevert.

De Europese Centrale Bank

Nadat de Monetaire Unie een feit was geworden en met de komst van de euro werd het ook noodzakelijk dat er één Europese Centrale Bank kwam. Deze werd opgericht op 1 juni 1998 en verving daarbij het Europees Monetair Instituut. Wel is er een verschil tussen de landen die de euro hebben aangenomen. Deze 17 landen maken deel uit van de ECB. Daarnaast hebben de 27 eurolanden het Europese Stelsel van Centrale Banken. Sedert 1 januari 1999 is de Europese Centrale Bank verantwoordelijk voor het uitvoeren van het monetair beleid in het eurogebied. Het is een Bank die samen werkt met alle 27 centrale banken uit de Eurolanden. Het hoofdkantoor is gevestigd in Frankfurt. Vertegenwoordigers uit alle lidstaten hebben zitting in de Raad van bestuur. Het ECB stelt de rente vast voor de eurozone en controleert de geldhoeveelheid. De centrale banken van de eurolanden hebben een gedeelte van hun taken overgedragen aan de Europese Centrale Bank.

Wat zijn de doelstellingen van de Europese Centrale Bank (ECB)

• De doelstelling is het handhaven van de koopkracht en het voorkomen van prijsstijgingen
• De ECB kan vreemde valuta verkopen om de wisselkoers van de euro stabiel te houden
• De ECB helpt nationale overheden bij het toezicht op de financiële markten
• Verleent toestemming aan centrale banken van eurolanden om euromunten en eurobiljetten uit te geven
• Streeft naar prijsstabiliteit in de eurozone
• Bankbiljetten uitgeven in het hele eurogebied
• Toezicht op financiële instellingen

De belangrijkste taak van het ECB is het bewaken van prijsstabiliteit in de eurozone zodat de koopkracht van de euro vast blijft. Hiervoor zijn regelmatige analyses nodig zowel een monetaire analyse die de geldstroom volgt als een economische analyse die prijsontwikkelingen maar ook wisselkoersen en rentekoersen op lange termijn onderzoekt. Men streeft naar een prijsstabiliteit met een stijging van ten hoogste 2% per jaar.

De middelen van de ECB

Door de Centrale banken van de eurolanden wordt geld gestort in de kas van de ECB. Deze heeft ook haar eigen begroting. Ook kan de ECB staatsobligaties kopen. In december 2010 werd het geplaatste kapitaal verhoogd tot ruim 10 miljard.

Het Bestuur van de ECB

De eerste president van de ECB was Wim Duisenberg. Een directeur wordt aangesteld voor de periode van acht jaar. Er is een Raad van Bestuur die bestaat uit de directie en zeventien presidenten van de centrale banken van de eurozone. De president is tevens de voorzitter. In 2011 is de heer Trichet president. Hij werd opgevolgd in 2011 door Mario Draghi. In 2020 is Christine Lagarde president van de ECB.

Hoe werkt de ECB

De ECB stelt maandelijks de rente vast die de banken minimaal moeten betalen als zij geld lenen van de ECB. Hierbij dient altijd een onderpand gegeven te worden en dit kunnen staats- of bedrijfsobligaties zijn. Het gaat op basis van veilingen waarbij geboden wordt. Ook wordt eenmaal per maand de deposito rente vastgesteld. Dit is de rente die de banken vergoed krijgen als ze een teveel aan liquiditeit bij de bank willen plaatsen. In augustus 2011 kocht de ECB voor 22 miljard euro aan obligaties van Griekenland, Ierland, Portugal, Spanje en Italië om te proberen met deze maatregelen de hoge rente voor die landen te beperken.

Het European Financial Stability Facility (EFSF)

Dit fonds bestaat vanaf mei 2010 en is in het leven geroepen om Europese landen die in economische problemen verkeren te ondersteunen. Het had een tijdelijk karakter. Om een permanent noodfonds te verkrijgen dient het Verdrag van Lissabon te worden aangepast. Vanaf 2013 is het European Stability Mechanism in werking getreden. Dit noodfonds heeft een permanent karakter. Er kan tot 750 miljard aan leningen en garanties verstrekt worden tegen een rente van 3,6% tot 5%. Hierbij kan een beroep gedaan worden op het IMF en het ECB die nauw zullen samenwerken. Vanzelfsprekend moeten de landen voldoen aan strenge bezuinigingsmaatregelen. De verhouding tussen de dollar en de euro speelt een grote rol en wordt nauwlettend in de gaten gehouden. Het EFSF is gevestigd in Luxemburg.

Noodsteun aan zuidelijke landen

Na het uitbreken van het Coronavirus, met grote gevolgen voor de economie, werden vooral de zuidelijke landen zoals Italië en Spanje hard getroffen. Zij hebben dan ook steun aangevraagd. Deze steun zal verstrekt gaan worden via het permanent noodfonds. Er dienen nieuwe voorwaarden te worden opgesteld en de bedragen waarvoor de diverse landen garant staan dienen fors te worden verhoogd.