Winstbelasting, verschillen en latenties

Verschillen in de bedrijfeconomische en fiscale jaarrekening kunnen er lastig uit zien. Toch zijn tijdelijke verschillen en definitieve verschillen makkelijk te herkennen. Ook actieve en passieve latenties zijn te begrijpen als je het systeem goed door hebt. Een simpel voorbeeld om het te begrijpen.

De winst fiscaal versus bedrijfeconomisch

Rechtspersonen met een onderneming moeten over de winst belasting gaan betalen en dit toepassén door het matchingprincipe. Dus de opbrengsten en kosten moeten worden toegerekend aan de jaren waarin de oorzaak van die kosten is gelegen.

Als de bedrijfseconomische- en de fiscale jaarrekening gelijk zijn, ontstaan er geen problemen in de verslaggeving. Dan wordt de te betalen belasting op passivakant bijgeschreven en de winst voorbelasting, belastinglast en winst na belasting in de resultatenrekening.

Is er verlies bij een onderneming, dan is er een fiscale verliescompensatie: ondernemingsverliezen kunnen worden gecompenseerd met de winst uit het laatste voorafgaande jaar (carry back) en daarna met de winsten in de volgende negen jaren (carry forward). Alleen als er niet verwacht wordt dat er nog winsten komen, mag de carry forward niet gebruikt worden.

Verschillen tussen fiscale en bedrijfseconomische winst

Fiscale verslaggeving: meestal neigt men naar een zo laag mogelijke winst, zodat je zo weinig mogelijk belasting hoeft te betalen. Bedrijfseconomische verslaggeving: voor de investeerders en aandeelhouders neigen naar een zo hoog mogelijke winst. Dit om positief in het nieuws te komen en nog meer aandeelhouders aan te trekken. Deze manieren van verslaggeving kunnen leiden tot verschillen in de fiscale- en bedrijfseconomische jaarrekening.

Tijdelijk verschil = als het totale resultaat over de levensduur van de onderneming bedrijfseconomisch en fiscaal gelijk is, maar verschillend over de jaren wordt verdeeld. Dit kan bijvoorbeeld door andere manieren van afschrijving.
Definitief verschil = dat het verschil niet meer gaat worden opgeheven in een later jaar.

Tijdelijke verschillen

Tijdelijke verschillen ontstaan doordat opbrengsten of kosten in de bedrijfseconomische jaarrekening die in een ander boekjaar worden verantwoord dan in het fiscale boekjaar. Als in een boekjaar tijdelijke verschillen zijn in de berekende belastinglast, dan lijdt dat op termijn tot belastinglatenties. Tijdelijke verschillen kunnen zijn: belastbare tijdelijke verschillen, verrekenbare tijdelijke verschillen en overige tijdelijke verschillen

Een voorbeeld:

• Belastingpercentage is 25%
• Winst is winst € 500.000
• Aanschaf van een machine jaar I voor € 600.000
• Afschrijving gelijke bedragen (600.000/3=200.000 per jaar)
• Bedrijfseconomisch in drie jaar
• Fiscaal in twee jaar

Bedrijfseconomisch jaar I
Winst voor belasting is € 500.000 en daar gaan de afschrijvingen vanaf van € 200.000 en winst na belasting = € 300.000
Te betalen belasting = € 75.000

Fiscaal jaar I
Winst voor belasting is € 500.000 en daar gaan de afschrijvingen vanaf van € 300.000 en winst na belasting = € 200.000
Te betalen belasting = € 50.000

Bedrijfseconomisch jaar II
Winst voor belasting is € 500.000 en daar gaan de afschrijvingen vanaf van € 200.000 en winst na belasting = € 300.000
Te betalen belasting = € 75.000

Fiscaal jaar II
Winst voor belasting is € 500.000 en daar gaan de afschrijvingen vanaf van € 300.000 en winst na belasting = € 200.000
Te betalen belasting = € 50.000

Bedrijfseconomisch jaar III
Winst voor belasting is € 500.000 en daar gaan de afschrijvingen vanaf van € 200.000 en winst na belasting = € 300.000
Te betalen belasting = € 75.000

Fiscaal jaar III
Winst voor belasting is € 500.000 en daar gaan geen afschrijvingen vanaf en de winst na belasting = € 500.000
Te betalen belasting = € 125.000

Uiteindelijk betaal je:
BE 3 keer 75.000 = € 225.000
FS 2 keer 50.000 en 1 keer 125.000 = € 225.00

De boekingen in de administratie zijn dan als volgt:
Boekingen jaar I & II
Belastinglast € 75.000
Aan te betalen belastingen € 50.000
Aan voorziening latente belastingverplichtingen € 25.000

Boekingen jaar III
Belastinglast € 75.000
Voorziening latente belastingverplichtingen € 50.000
Aan te betalen belasting € 125.000

In de ‘normale’ situatie is er sprake dat men streeft naar een fiscaal zo laag mogelijke winst en dan is er sprake van een passieve belastinglatentie; een latentie die credit in de vorm van een voorziening wordt opgenomen. Actieve latenties zijn voorwaardelijke vorderingen op de fiscus.

Definitieve verschillen

Definitieve verschillen worden direct verrekend, ze leiden nooit in een jaarrekening tot het opnemen van belastinglatenties. Een bijzondere vorm van een definitief verschil is het toepassen van het vervangingswaardestelsel, want fiscaal is dit stelsel niet toegestaan. Definitieve verschillen kunnen komen door aftrekposten die de winst verlagen.

Wijzigingen in het belastingtarief

Als er wijzigingen zijn in het belastingtarief voor de komende jaren, moeten de latenties hierop aangepast worden. De aanpassing levert een resultaat op; dit resultaat kan op twee manieren worden verwerkt:

• Via de resultatenrekening
• Rechtstreeks in het eigen vermogen

Van belang is na te gaan op welke wijze de latentie is ontstaan.