Gegevensuitwisseling moet belastingontduiking stoppen

Geld storten bij een bank in het buitenland en dat zogenaamd bij de belastingaangifte vergeten, het zal in de toekomst minder gemakkelijk zijn. De OESO heeft in mei 2014 ingestemd met een initiatief dat belastingontduiking nagenoeg onmogelijk moet maken. Zelfs Zwitserland doet mee met de geplande gegevensuitwisseling.

Automatische uitwisseling van gegevens

Het opmerkelijkste is de verandering in mentaliteit. Zelfs Zwitserland en Singapore, twee van de grootste belastingparadijzen ter wereld, doen mee aan de automatische uitwisseling van gegevens, zoals de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) die wil invoeren.

Ook al zijn belastingautoriteiten nog enigszins sceptisch over de vraag hoe snel de geplande data-overdracht daadwerkelijk zijn beslag krijgt, de boodschap die uitgaat van de verklaring van de OESO zal zijn uitwerking niet missen. Wie zijn kapitaal nu nog op een geheime bankrekening in het buitenland stalt, is ofwel hardleers of weinig intelligent. Precieze details over hoe de gegevensuitwisseling concreet gestalte moest krijgen, wilde de OESO in mei 2014 nog niet vrijgeven. Maar sommige aspecten waren ten tijde van de aankondiging al bekend.

Hoe werkt de gegevensuitwisseling op dit moment?

De intentieverklaring van OESO grijpt feitelijk terug op de FATCA (de Foreign Account Tax Compliance Act). Dat is wetgeving waarmee de Verenigde Staten financiële instellingen over de gehele wereld ertoe willen brengen om persoonsgegevens en rente-inkomsten van klanten te verstrekken die in de VS belastingplichtig zijn. Talloze landen hadden in 2013 al een overeenkomst daartoe met de VS ondertekend. En volgens de Zwitserse bankiersvereniging had ook Zwitserland in 2014 al bijna 50 individuele overeenkomsten naar voorbeeld van de voorgestane norm met belangrijke landen (zoals de EU-buurlanden) afgesloten. Maar anders dan de geplande automatische gegevensuitwisseling werd de informatie tot dan alleen op aanvraag verstrekt.

Wat zal er veranderen door de nieuwe procedures?

Alle door Zwitserland gesloten individuele belastingverdragen, worden aangepast aan de automatische procedure. Dat leidt tot uniforme standaards in plaats van individuele onderhandelingen. Fiscale autoriteiten noemen de nieuwe gedragslijn een doorbraak. Desondanks is er slechts sprake van een gedeeltelijk succes. In totaal hebben 44 staten zich bereid verklaard aan de gegevensuitwisseling deel te nemen:

• de lidstaten van de Europese Unie;
• enkele grote opkomende economieën zoals Argentinië en India;
• alle 34 OESO-landen.

Ontwikkelingslanden doen niet mee

Ontwikkelingslanden zoals Ghana of Kenia daarentegen, maken geen deel uit van bovenstaande opsomming. Hoewel deze landen misschien wel het zwaarst worden getroffen door belastingontduiking, kunnen ze dus vooralsnog niet bij belastingparadijzen aankloppen om informatie. Wel is het zo, dat tegoeden uit deze landen ingeval van strafbare feiten zoals witwassen van geld of omkoping, ook nu al kunnen worden “bevroren”.

Ingangsdatum fiscale gegevensuitwisseling

De fiscale afdeling bij de OESO verwachtte dat de 44 landen die aanvang 2014 waren toegetreden, in het jaar 2017 daadwerkelijk zouden kunnen beginnen met de uitwisseling van gegevens. Dat zullen dan gegevens zijn die in 2016 werden verzameld. Maar eerst moest er ook nog worden geprogrammeerd. En daarin zagen sommige belastinginspecteurs nu juist het grootste probleem. Iedereen die te maken heeft met elektronisch dataverkeer, weet uit ervaring dat deze grote hoeveelheden data niet gemakkelijk verwerkt kunnen worden. Maar de boodschap is duidelijk: De automatische gegevensuitwisseling gaat er sowieso komen, zonder mitsen of maren, zonder verlengingen, zonder strafschoppen, om maar eens in de sfeer van de geruchtmakende Duitse belastingfraudezaak van heer Uli Hoeness te blijven.

Zal de financiële strategie van belastingparadijzen erdoor veranderen?

Het feit dat Zwitserland en Singapore erbij zijn, is een belangrijk politiek signaal. Hetzelfde geldt voor Luxemburg, Liechtenstein en Oostenrijk, die zich in het verleden ook altijd terughoudend hebben opgesteld. Sommigen vermoeden daar vooral politieke druk achter. De belastingparadijzen, zouden er waarschijnlijk de voorkeur aan hebben gegeven om door te gaan met bilaterale overeenkomsten. Maar dat was niet meer mogelijk.

Zo hebben vanaf pakweg medio 2013 Zwitserse banken een wit-geld-strategie nagestreefd waarbij vanuit het buitenland belegd vermogen meer en meer onderworpen werd aan nader onderzoek met betrekking tot de naleving van belastingwetten. In hoeverre dat beleggers heeft beïnvloed is twijfelachtig. De indruk bestaat dat men bij buitenlandse klanten erop heeft aangedrongen om zichzelf aan te geven. Maar of dat daadwerkelijk een trend of nieuw beleid was, kan nog niet worden gezegd.

Mag je nu geen bankrekening in Zwitserland meer hebben?

Uiteraard wel. Iedereen mag zijn geld beleggen waar hij wil, ook op de Bahama's. Alleen moeten we voortaan niet meer "vergeten" om er in de belastingaangifte melding van te maken.

Is de pakkans voor belastingontduikers toegenomen?

Wel, dat hopen uiteraard belastinginspecteurs en wetgevers. Voor modale burgers die behoefte hadden aan enige fiscale privacy, waren met name Zwitserse en Luxemburgse banken tientallen jaren zeer aantrekkelijk. Door berichtgeving over de bij buitenlandse banken gekochte CD’s en prominente belastingontduikers als FC Bayern-president Uli Hoeness, is dat beeld veranderd. Degenen die hun geld nu via fiscale achterpoortjes naar de oorden in de Stille Oceaan verhuizen, zijn van een ander kaliber. Dat is iets voor professionals die ook andere criminaliteit, zoals drugs- of wapenhandel moeten verbergen.

Lees verder

• Hoe zwart werk wit wordt
• Belasting betalen in Nederland
• Zwart geld maakt inventief
• Zwart geld: opsporing ervan geïntensiveerd