Zwart geld en inkeren

Het is heden ten dage goed gebruik om met een beschuldigende vinger te wijzen naar diegenen die hun spaargeld op een Zwitserse of Luxemburgse bankrekening hebben staan. In de meeste gevallen is dit volledig terecht. Iemand die in Nederland een goede boterham verdient en gebruik maakt van de infrastructuur en faciliteiten die het land te bieden heeft zou zich moeten afvragen of het ethisch verantwoord is om zich te onttrekken aan de plichten die onherroepelijk gekoppeld zijn aan de rechten die ieder Nederlands staatsburger heeft. Zijn er dan gevallen waar deze beschuldigende vinger ten onrechte wordt gewezen?

Geschiedenis

Om die vraag genuanceerd te beantwoorden is het goed om eens te kijken naar de geschiedenis. Waarom voelden mensen in het verleden de behoefte om willens en wetens vermogen niet op te geven en in het buitenland te stallen?
Het verhaal in Zwitserland gaat terug naar het jaar 1934. In dat jaar werd de „Federale wet op de Banken en Spaarwezen“ aangenomen. Deze wet reguleerde de banken in Zwitserland en gaf gestalte aan het begrip „bankgeheim“. Vanaf dit moment werd het de banken verboden om gegevens zoals naam en rekeningnummer aan derden door te geven en gebeurde dit wel, dan werd dat beschouwd als een misdrijf.

Offshore Vermogen

Deze wet heeft ervoor gezorgd dat Zwitserland nu een van de grootste financiële centra’s ter wereld is geworden. De ruim 2 triljoen in gestald vermogen maakt dat Zwitserland meer dan een kwart van het wereldwijde „offshore“ vermogen in haar boeken heeft staan.

Allemaal zwartspaarders?

Nee, in 1933 was in Duitsland Hitler aan de macht gekomen. Ook vóór het aannemen van de Neurenberger wetten in 1935 was het duidelijk voor de Joodse bevolking dat het nieuwe regime er heel duidelijke antisemitische ideeën op nahield. Veel van deze mensen voelden er weinig voor om Hitler en de wederopbouw van het Duitse leger financieel te steunen en maakten gebruik van de nieuwe Zwitserse regeling.

Niet alleen Joodse mensen

De Duitse herbewapening baarde niet alleen Joodse mensen grote zorgen. Toen in 1939 Hitler Polen binnenviel voelden Engeland en Frankrijk zich gedwongen gevolg te geven aan eerder gestelde garanties. Twee dagen na de Duitse inval werd de oorlog verklaard. Veel zakenfamilies in Centraal en West Europa waren, niet ten onrechte, bang voor verdere escalatie. Hoewel Nederland zich steeds onpartijdig had opgesteld, waren ook hier veel welgestelden niet gerust op de situatie en brachten in ieder geval een deel van hun vermogen onder in het veilige Zwitserland.

Koude Oorlog

Na de tweede wereldoorlog was de angst voor financiële en politieke onrust niet weg. De opkomst van het communisme in veel Europese landen was voor veel ondernemers reden om er in ieder geval voor te zorgen dat er ook buiten Nederland een appeltje voor de dorst werd gecreëerd. Deze angst was ook niet geheel onrealistisch. De oplopende spanningen tussen Oost en West kwamen tot uitdrukking in verslechterende diplomatieke verhoudingen en een maar toenemende wapenwedloop. Deze „Koude Oorlog“ duurde tot het vallen van de Berlijnse muur in 1989.

Wie betaalt de Welvaartsstaat?

In de periode 1973-1977 zorgde het kabinet Den Uyl voor een grote stap richting een socialer Nederland. Nieuwe wetten creëerden een financieel vangnet voor de zwakkeren in de samenleving. Werklozen, zieken en ouderen vaarden hier wel bij maar veel vermogenden waren, terecht of onterecht, bang dat de rekening van deze welvaartsstaat bij hen zou worden neergelegd. Nu, zoveel jaar later kunnen we in ieder geval constateren dat de belastingdruk er niet minder op geworden is en dat het proces van verdere nivellering alleen maar toegenomen is.

Afgenomen vertrouwen in de politiek

Daarnaast wordt ons vertrouwen in onze politieke leiders niet groter. De financiële crisis heeft er voor gezorgd dat dit vertrouwen verder is afgebrokkeld. Veel Nederlanders en andere Europeanen zien het redden van de banken als een moeilijk te accepteren overname van bankspeculatieschulden door de overheid met belastinggeld. Het heeft iets weg van een kansspel met maar twee mogelijke uitkomsten. De bank wint of de belastingbetaler verliest.

Griekenland

Het redden van Griekenland in 2011 was een ander „bewijs“ dat de politiek het niet zo nauw neemt met geld van de belastingbetaler. Minister van financiën Jan Kees de Jager verklaarde dan wel dat het aan Griekenland geleende geld zou terugkomen met rente. Niemand, ook vandaag niet, gelooft dat deze belofte ooit gestand zal worden gedaan.

Cyprus als „template“

Voor veel vermogenden met spaargelden van meer dan een ton is het depositogarantiestelsel natuurlijk maar een druppel op de gloeiende plaat. Daarnaast weten we dat als het dan echt fout gaat, zoals in Cyprus, dit garantiestelsel snel van tafel kan worden geveegd. De uitspraak van minister Dijsselbloem in de „Financial Times“ dat Cyprus een „template“ is voor andere Europese landen die niet aan overheidsverplichtingen kunnen voldoen, geeft de belastingbetaler nu ook niet direct een warm en veilig gevoel.

Goede zaak

Natuurlijk is het zo dat een ieder zowel rechten als plichten heeft . We zien dan ook dat veel van de echte zwartspaarders in Luxemburg en Zwitserland gebruik maken van de inkeerregeling die tot 1 juli 2014 duurt en dat is een goede zaak.

Creatieve oplossingen

Maar laten we onszelf niet voor de gek houden, er is altijd een groep die, om hen moverende redenen, naar creatieve oplossingen zal blijven zoeken. Gebrek aan vertrouwen in de lokale en Europese politiek en een hoge belastingdruk leidt altijd tot ontwijkingsgedrag.

Succes

Waar aan de ene kant de Luxemburgse en Zwitserse banken hun cliënten toch met steeds grotere druk bewegen om in te keren wordt er aan de andere kant naarstig gezocht naar alternatieven. Gezien de grote activiteit bij sommige Treuhanders niet geheel zonder succes.